ГОРБІВ (pol. Horbów) – do 1947 r. wieś ukraińska w powiecie Biała Podlaska. W 1943 r. wieś zamieszkiwało 163 Ukraińców, 106 Polaków [APL, zespół 498, sygn. 139, k. 65].

HISTORIA
W języku inwentarza dóbr szlacheckich z 1708 r. odzwierciedlona została różnica kulturowa pomiędzy polskim (w języku ukraińskim „lachowskim”) dworem horbowskim i ruską wsią, ponieważ autor stwierdził, że „majętność nazwana Horbowa, alias Lachówka…”. W 1874 r. horbowscy Rusini (Ukraińcy) obrządku wschodniego, nie chcąc zmieniać tradycji chrześcijaństwa kijowskiego na moskiewską stawili opór administracji rosyjskiej. Jednym z opornych był Josyf Koniuszewski (ukr. Йосиф Конюшевський). Ten Rusin nie mieszkał w Horbowie, należał do tutejszej parafii obrządku wschodniego jako mieszkaniec Ukaźnej (dziś Kłoda Mała). Z nieznanych przyczyn w grudniu 1874 r. spłonął we własnym gospodarstwie wraz z żoną i dzieckiem. Josyf Koniuszewski, jego żona i dziecko nie byli Polakami ani rzymskimi katolikami, pomimo to ich śmierć została wykorzystana w polskim rzymskokatolickim przekazie propagandowym. Wydania rzymskokatolickie pozbawiły Koniuszewskich ruskiego (ukraińskiego) pochodzenia i wyznania kijowskiej proweniencji – jakkolwiek pochowani w rycie wschodnim i prawdopodobnie nie posługujący się językiem polskim z racji jego nieznajomości wykonują obecnie funkcje bojowników o polskość i rzymskokatolickość Podlasia.
W latach 1917-1918 przy wsparciu żołnierzy formacji ukraińskich w Horbowie zaistniała ukraińska szkoła podstawowa (zlikwidowana następnie przez władze polskie).

DZIEDZICTWO UKRAIŃSKIEJ KULTURY MATERIALNEJ
Wyniki monitoringu z kwietnia 2011 r.

CERKIEW
Pierwsza wzmianka o ruskiej (ukraińskiej) cerkwi greckokatolickiej w Horbowie pochodzi z 1678 r. Parochem był wtedy Marko Samojłowicz. Zbudował ją mieszkaniec wsi Rokytne Trochym Zahora, a przywilejami obdzielili ją Tomasz Kazimierz z Łużek Łużecki i jego żona Anna Zofia; akt wizytacji z 1726 r. opisuje ją jako świątynię drewnianą, krytą strzechą, z dwoma żelaznymi krzyżami; remontowana w latach 1772 i 1854 [Słobodian, 143-144] W XVIII w. wchodziła w skład eparchii włodzimiersko brzeskiej ukraińskiej greckokatolickiej metropolii kijowskiej [Kołbuk, 312]. W 1882 r. SGKP informował, że „W 1827 r. było 16 domów, 110 mieszkańców. Cerkiew parafialna obrządku greckiego erekcji niewiadomej. Roku 1687 r. dziedzic H. Tomasz Kazimierz Łużecki erekcyą potwierdził. Obecna cerkiew z 1854 r,. drewniana” [SGKP, t. 3, 123]. Na początku 1904 r. cerkiew ta została rozebrana, 30 maja tego samego roku na tym samym miejscu poświęcono kamień węgielny pod budowę nowej wg projektu W. Pokrowskiego; poświęcenie odbyło się 17 sierpnia 1908 r. z udziałem rosyjskiego biskupa prawosławnego Jewłogija [Słobodian, 144]. Ta drewniana cerkiew parafialna zbudowana została przez rząd Rosji, podporządkowana była już nie kijowskiej a moskiewskiej linii prawosławia. Z tego względu nie reprezentuje ona miejscowej ukraińskiej kultury materialnej. Ponieważ stoi na miejscu dawnej świątyni ukraińskiej a jej wiernymi byli miejscowi Rusini (Ukraińcy) ujęto ją na horbowskiej stronie AR.
Po I wojnie światowej władze rzymskokatolickie przy akceptacji polskich władz państwowych bez zgody miejscowej społeczności ukraińskiej przemocą najpierw zamknęły cerkiew, a 23 września w 1923 r. wyświęciły ją w rycie rzymskim co stanowiło symboliczne uprawomocnienie zamiany cerkwi na kościół rzymskokatolicki [Słobodian, 146]. Obecnie funkcjonuje jako rzymskokatolicki kościół parafialny pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego. Wewnątrz w ołtarzu głównym znajduje się ikona Matki Bożej, który wg tradycji została wykonana przed 1516 r.

CMENTARZ stary
Cmentarz uległ prawie całkowitemu zniszczeniu.

CMENTARZ nowy
Stan cmentarza pozwala stwierdzić, iż proces usuwania ukraińskich cech kulturowych tego miejsca prawie dobiegł końca. Pochówki dokonywane przez władze parafii rzymskokatolickiej częstokroć na miejscu dawnych zatarły tradycyjne oblicze cmentarza i zlikwidowały możliwość pełnego odczytywania jego ukraińskiej historii. Bez względu na stan świadomości wyznaniowej i narodowej ukraińskiego pochodzenia są jednak wszystkie nazwiska zmarłych zakończone na -uk. Istnieją także architektoniczne formy przejściowe od tradycyjnych nagrobków XIX-wiecznych do najzupełniej współczesnych.