СИНЯВКА (pol. Sieniawka) – do 1947 r. wieś ukraińska w powiecie lubaczowskim. W 1939 r. liczyła 1080 mieszkańców: 970 Ukraińców, 55 Polaków, 25 ukraińskojęzycznych rzymskich katolików, 30 Żydów [Kubijowycz, 47].
HISTORIA
Brak danych o deportacji sieniawczan przez Wojsko Polskie w 1947 r. w ramach deportacji o kryptonimie „Wisła” [Akcja „Wisła” 2013, 1043, 1061 przypis 112].
DOKUMENTY – Mordy na mieszkańcach
grudzień 1945 r. [?], [m.p.] – Fragment sprawozdania nieznanego referenta z Okręgu II Kraju Zakerzońskiego o mordach na Ukraińcach w Sieniawce
[…]
4 marca 1945 r. WP (szturmówka) i UBP przeprowadzili obławę na las koło Sieniawki. Kwaterowały tam dwa miejscowe oddziały samoobrony. Po ostrym boju, tracąc 2 zabitych i 1 rannego, przeszli do wsi Sieniawka, gdzie zamordowali 22 osoby, ograbili całą wieś […] i spalili 23 gospodarstwa. Zamordowani:
- Barycz Andrij – przeżył lat 48;
- Bordij Hryhorij – 16;
- Bordij Stepan – 34;
- Bordij Teodor – 50;
- Bordij Jurij – 30;
- Bereziwski Andrij – 55;
- Hrynewski Stepan – 19;
- Huzio Petro – 40;
- Żdan Andrij – 49;
- Żdan Iwna – 49;
- Żdan Mykoła – 34;
- Kowałyszyn Mychajło – 35;
- Kowalski Iwan – 50;
- Kowalski Teodor – 44;
- Komar Osyp – 26;
- Kuzyk Anastazija – 35;
- Kulmatycki Jurij – 25;
- Peniaha Mykoła – 40;
- Sirkewycz Hryhorij – 55;
- Chanas Iwan – 26;
- Chanas Stepan – 51;
- Cołta Ołęksa – 41. […]
Razem: 27 zabitych, kobiet 5, mężczyzn 22 (przez WP, MO i UBP) 21 mężczyzn i 1 kobieta, przez WP 1 mężczyzna, 4 kobiety). […]
Źródło: Informacija pro ukrajinśki seła ta jich meszkanciw, szczo postradały w rezultati polśkych napadiw, w: Polśko-ukrajinśki stosunky w 1942–1947 rr. u dokumentach OUN ta UPA, red. W. Wiatrowycz, t. 2, Lwiw 2011, s. 927, 940. Tłumaczenie z języka ukraińskiego.
WSPOMNIENIA
Fragment wspomnień Mychajły Podilczaka i Mariji Połochajło o mordzie na 1 Ukraińcuг dokonanym przez MO w Sianiawce
[…] Drugi syn [Hilarija Strońskiego], Iwan, był leśniczym w Sieniawceniedaleko od Krowicy. 5 stycznia w 1945 roku życia został zaaresztowany przez policję polską i rozstrzelany bez sądu i śledztwa. […]
Źródło:M. Podilczak, M. Połochajło, Nasze ridne seło Korowycia, w: Nasz kraj Lubacziwszczyna, nr 1, Lwiw 2000, s. 28.
Fragment wspomnień Iwana Stefanowycza Żdana o mordzie na 2 Ukraińcach w Sieniawce dokonanym przez żołnierzy Wojska Polskiego
[…] Dzień 9 marca 1945 roku stał się dniem głęboko wykarbowanej rany w sercu każdego mieszkańca Sieniawki. […] Jak wspomina Warwara Wtorak, ówczesna mieszkanka Sieniawkiświadek tych wydarzeń, tego dnia chowano Danyła Łysa z przysiółka Kapłysze. Po pogrzebie zaszli zagrzać się na plebanię Fedir Kulmatycki, Petro Melnyk i mój wujek Hryhorij Biłecki, który był cerkiewnym pomocnikiem i grabarzem. Ktoś doniósł, że od Tymoszów coś ciągnie do cerkwi, lecz nikt nie zwrócił na to uwagi. Po kilku chwilach do domu wdarli się Polacy, zabrali z sobą Kulmatyckiego i Melnyka, poprowadzili ich za cerkiew. Rozległy się strzały. Za chwilę Polacy wrócili, niosąc w rękach trzewiki zabitych. Trzeci Polak wbiegł do domu i zabrał z sobą Biłeckiego. Zaprowadził go na miejsce, gdzie już leżały dwa trupy, podszedł z tyłu i wystrzelił do Biłeckiego, ściągnął z niego buty i poszedł za swoimi. Jednak strzał był niecelny i Biłecki oprzytomniał […].
Źródło:I.S. Żdan, Steżkamy pradidiwśkoji zemli, w: Nasz kraj Lubacziwszczyna, nr 1, Lwiw 2000, s. 45–46.
Fragment wspomnień Iwana Kuryły o mordzie na Ukraińcach w Sieniawce dokonanym przez żołnierzy Wojska Polskiego
Dzień 9 marca pamiętam tak, jakby to było wczoraj. Miałem wtedy już 16 lat. Dzień zaczął się, jak zawsze, od śniadania, a potem ze szwagrem zaczęliśmy pleść postronki do szlei. Przyszedł sąsiad, mówiąc, że polskie wojsko robi obławę na las. Nie zwróciliśmy na to szczególnej uwagi i dalej robiliśmy swoje. Mieszkaliśmy w centrum wsi, naprzeciwko nas widać było przysiółek Tymusze. Spojrzeliśmy w tę stronę: Tymusze już się paliły. Polami, wyszykowani w tyralierę, na Żdany idą Polacy, już płoną i Żdany. Wokół pożary, płacz dzieci, ryk bydła, na wspomnienie tego i teraz ogarnia mnie strach. Do nas na podwórzu też podeszło kilku Polaków. Zastrzeliwszy psa, powiedzieli: „Masz konia, zaprzęgaj do wozu! Krowy wywodź! Pojedziesz z nami”.
Szwagier wyprowadził konia, ja wyprowadziłem krowy. Rozkazali nam iść na koniec wsi. Idący z przodu Polacy zabierali wieśniakom konie, krowy i wszystko, co się spodobało: płótno, kożuchy, obuwie. Idący z tyłu palili i mordowali. Zginęło wtedy z rąk polskich morderców 27 ludzi. […] U nas w sąsiedztwie zabite zostały 3 osoby. Andrija Żdana zastrzelili koło domu, zwęglił się; Mykołę Żdana zastrzelili na pastwisku, a Josyfę Kuryło Polak zakłuł bagnetem na progu domu, gdzie ona też spłonęła. […]
Źródło:I.Kuryło, Trahicznyj deń Syniawky, w: Nasz kraj Lubacziwszczyna, nr 1, Lwiw 2000, s. 50–51.
Fragment wspomnień Mariji Wasyluszko o mordzie na Ukraińcach w Sieniawce dokonanym przez żołnierzy Wojska Polskiego
[…] Strasznym dniem dla mieszkańców [Sieniawki] stał się 9 marca 1945 roku, gdy na wieś napadli polscy żołnierze. Z rąk bandytów poległy wtedy ponad 24 osoby w róznym wieku i nawet dzieci. Tego dniowe wsi był pogrzeb. Polscy nieludzie napotkali procesję koło cerkwi. Okrutnie, do utraty możliwości ruchu, pobili ks. Kondrackiego, a Fedora Kulmatyckiego, Petra Gudzia, Iwana Kowalskiego zabili koło wejścia do cerkwi. Ciężko ranny został Hryhorij Biłecki.
Nieszczęście przyszło wtedy do rodziny Mariji i Jurija Kulmatyckich. Ojca Mariji Iwana Kowalskiego zabili koło cerkwi, a męża, Jurija, wyprowadzili z domu i zastrzelili nas podwórzu. Zostały sieroty: 2-letnia Olha i 3-tygodniowa Stefanija.
Utraciwszy rozum i miłosierdzie, żołnierze polscy zniszczyli rodzinę Hanny i Fedora Bosych: przechodząc koło ich domu, żołnierz wrzucił do środka granat. W domu wraz z gospodarzami znajdowały się jeszcze 4 osoby, które przyszły, aby wzajemnie ulżyć swemu nieszczęściu. Wybuch zabił wszystkich oprócz córki, Mariji, którą wybuch odrzucił do kąta. Upadła an piersi matki, zaczęła gorzko płakać, głośno krzyczeć. Usłyszawszy te krzyki, żołnierz wszedł do domu i bagnetem przebił dziecięcą pierś. […] Siedem ofiar, które zginęły w domu, pochowano we wspólnej mogile koło dzwonnicy cerkiewnej.
Źródło:M. Wasyluszko (Kulmatyćka), [U naszemu seli…], w: Nasz kraj Lubacziwszczyna, nr 1, Lwiw 2000, s. 52.
Spis Ukraińców zamordowanych w Sieniawce przez oddział Wojska Polskiego 9 marca 1945 roku
1.Bereziwski Andrij, 2. Borodij Andrij, 3. Borodij Hryhorij, 4. Bosa Anna, 5. Bosa Marija, 6. Bosy Fedir,, 7. Wasyluszko Stefan, 8. Hwozd’ Andrij, 9. Hryniawski Stefan, 10. Hudzio Petro, 11. Żdan Adnrij, 12. Żdan Iwan, 13. Żdan Mykoła, 14. Kowałyszyn Mychajło, 15. Kowalski Iwan, 16. Kuzyk Anastazija, 17. Kulmatycki Jurij, 18. Kulmatycki Fedir, 19. Kuryło Josyfa, 20. Maksymeć Josyf, 21. Pyniaha Mykoła, 22. Chanas Iwan, 23. Chanas Stefan, 24. Cołta Iwan, 25. Cołta Ołeksa.
Źródło: Zahynuły podczas akciji wijśka polśkoho 9 bereznia 1945 roku, w: Nasz kraj Lubacziwszczyna, nr 1, Lwiw 2000, s. 127–128.
KOMENTARZE
DZIEDZICTWO UKRAIŃSKIEJ KULTURY MATERIALNEJ
Wyniki monitoringu z [w uzupełnieniu]
CERKIEW
no images were found
KAPLICZKI
no images were found
KRZYŻE
no images were found
CMENTARZ
no images were found
ZABUDOWA
no images were found
BIBLIOGRAFIA