Poręby* | APOKRYF RUSKI

ПОРУБИ (pol. Poręby) – do 1947 r. wieś ukraińska w powiecie brzozowskim. W 1939 r. liczyła 930 mieszkańców: 820 Ukraińców, 15 Polaków, 90 ukraińskojęzycznych rzymskich katolików, 5 Żydów [Kubijowycz, 3].

DOKUMENTY

Fragment sprawozdania terenowego referenta OUN o mordach bandytów z polskiej wsi Dylągowa na 2 Ukraińcach w Hucie

16.2.1945 roku do Huty przybyło 20 polskich bandytów z Dylągowej. Mocno obrabowali górną część wsi i zabili 1 Ukraińca. […]

Następnego dnia przyszli znowu i tym razem obrabowali całą wieś. […] Zabili 1 Ukraińca i 1 podstrzelili. […]

Źródło: AIPN Rz 072/1, t. 2, [Wisti z terenu, b.d.], k. 287.

Fragment sprawozdania terenowego nieznanego referenta OUN o mordzie na Ukraińcy z Huty Poręby dokonanym przez uzbrojonych mężczyzn z Dylągowej

[…] 13 IV 1945 r. […] pojechał gospodarz z Huty Poręby Buczyk Osyp (lat 60) […] siać koniczynę za wsią pod lasem od Dylągowej. Po jakimś czasie z lasu wyszła kobieta i nawiązała z nim rozmowę. Wtedy wyskoczyli dwaj uzbrojeni mężczyźni i go złapali, zabrali do lasu. Nasza zastawa strzelała, ale odległość była zbyt daleka, aby coś Polakom zrobić. Po dzień dzisiejszy nie ma o tym, który został zabrany żadnych wieści. […]

Źródło: AIPN Rz 072/1, t. 226, Wisti z terenu, k. 14.

Fragment sprawozdania sytuacyjnego referenta politycznego nadrejonu OUN „Chłodny Jar” Petra Kawuzy „Rusłana” o mordzie żołnierzy Wojska Polskiego na Ukraińcach w Porębach

[…] 14 lipca 1946 r. Wojsko Polskie w liczbie 300 wojaków przekroczyli w nocy San koło Siedlisk powiat Brzozów i napadli po wyjściu z lasu dylągowskiego o godzinie 4. na następujące wsie: Poręby, Huta. Na Porębach zabili Petra Hłuszyka i Osypa Chowańcia (Ukraińcy) […].

Źródło: Wisti z terenu [za lipiec 1946 r.], w: „Litopys UPA”, t. 34: Łemkiwszczyna i Peremyszczyna. Polityczni zwity (Dokumenty), red. P.J. Poticzny, I. Łyko, Toronto-Lwiw 2002, s. 519. Tłumaczenie z języka ukraińskiego.

Fragment sprawozdania sytuacyjnego referenta politycznego nadrejonu OUN „Chłodny Jar” Petra Kawuzy „Rusłana” o mordzie żołnierzy Wojska Polskiego na Ukraińcu koło Poręb

[…] 28 lipca 1946 r. Wojsko Polskie […] idąc lasem nad Porębami […] zastrzeliło w mężczyznę ukrywającego się w krzakach […].

WSPOMNIENIA

Fragment wspomnień Josyfa Baka o mordzie żołnierzy Wojska Polskiego na Ukraińcach w Porębach

[…] Prawdziwy niepohamowany terror wobec ludności ukraińskiej w tym rejonie strona polska zaczęła w drugiej połowie 1944 r. […] Podczas jednego z napadów na Hutę został zabity starzec Josyp Jastrzębski, we własnym bomu; PetroTucki na własnym podwórzu, a Josyp Buczko został zabrany z pola, gdzie siał, i uprowadzony. Nie wrócił do domu, zginął bez wieści.

[…] Po raz pierwszy WP spacyfikowało Hutę 24 lutego 1946 r. za nieudany bój w okolicy Piątkowej. Zginęło wtedy 11 mieszkańców Huty, spłonęło kilka domów. […]

Źródło: J. Bak, Poruby – Huta – Jawirnyk Ruśkyj (do 1947 roku), „Ukrajinśkyj almanach” 1999, s. 242. Tłumaczenie z języka ukraińskiego.P

Fragment wspomnień Josyfa Baka o mordzie żołnierzy Wojska Polskiego na Ukraińcach w Porębach – Hucie

[…] Prawdziwy niepohamowany terror wobec ludności ukraińskiej w tym rejonie strona polska zaczęła w drugiej połowie 1944 r. […] Podczas jednego z napadów na Hutę został zabity starzec Josyp Jastrzębski, we własnym domu; Petro Tucki na własnym podwórzu, a Josyp Buczko został zabrany z pola, gdzie siał, i uprowadzony. Nie wrócił do domu, zginął bez wieści.

[…] Po raz pierwszy WP spacyfikowało Hutę 24 lutego 1946 r. za nieudany bój w okolicy Piątkowej. Zginęło wtedy 11 mieszkańców Huty, spłonęło kilka domów. […]

Źródło: J. Bak, Poruby – Huta – Jawirnyk Ruśkyj (do 1947 roku), „Ukrajinśkyj almanach” 1999, s. 242. Tłumaczenie z języka ukraińskiego.

HISTORIA

Po deportacji części mieszkańców do Ukraińskiej SRR w latach 1945–1946 Wojsko Polskie w 1947 r. w ramach deportacji o kryptonimie „Wisła” wygnało z Poręb na tzw. Ziemie Odzyskane 183 obywateli RP narodowości ukraińskiej [Akcja „Wisła” 2013, 1030].

KOMENTARZE

BIBLIOGRAFIA