ЛІВЧА (pol. Łówcza) – przed 1947 r. wieś ukraińska w powiecie lubaczowskim. W 1939 r. zamieszkiwało ją 1670 mieszkańców: 1110 Ukraińców, 420 Polaków, 50 rzymskich katolików posługujących się językiem ukraińskim, 90 Żydów [Kubijowycz, 46].

HISTORIA
Mord na mieszkańcach
Fragment sprawozdania „Wisti z terenu” z 18 kwietnia 1945 r.
[…] marca 1945 r. Polska ludność pod ochroną milicji z Rudy, Płazowa i Narola rabowała wieś Łówczę, paląc 7 gospodarstw i zabijając jedną kobietę. […]
Źródło: Wytiah iz „Wistej z terenu” pro antyukrajinśki akciji polakiw na Hrubesziwszczyni w berezni1945 r. w: Polśko-ukrajinśki stosunky w 1942–1947 rr. u dokumentach OUN ta UPA, red. W. Wiatrowycz, t. 2, Lwiw 2011, s. 861. Tłumaczenie z języka ukraińskiego.

maj (?) 1946 r., [m.p.] – Fragment sprawozdania referenta politycznego  rejonu II w Okręgu II Kraju Zakerzońskiego Mychajła Borysa „Żana” o mordach na Ukraińcach w Łówczy

[…] 4 września 1944 r. bolszewickie oddziały specjalne i MO przeprowadzały obławy na lasy i wsie. Podczas obławy we wsi Łówcza zamordowali następujących mężczyzn:

1. Horiwnyk Stepan – lat 18;
2. Koczułak Mychajło – 39;
3. Kruhlak Iwan – 45;
4. Moroz Stepan – 58;
5. Truchan Iwan – 44.

[…]

14 stycznia 1945 r. miejscowa MO zamordowała 34-letniego wieśniaka Hołuba Wasyla za to, że jego syn jest w UPA. […]

            28 stycznia 1945 r. WP zaskoczyło w lesie wieśniaka Jacyniaka Iwana, lat 34, którego na miejscu zabiło.

            Tego samego dnia miejscowa MO chciała zaaresztować Zabowskiego Mychajła, lat 41, jednak ten zaczął uciekać. W związku z tym milicja otworzyła ogień i zraniła go tak, że wkrótce zmarł od ran. […]

            Razem: 11 zamordowanych, 1 kobieta, 10 mężczyzn. […]

Źródło: Informacija pro ukrajinśki seła ta jich meszkanciw, szczo postradały w rezultati polśkych napadiw, w: Polśko-ukrajinśki stosunky w 1942–1947 rr. u dokumentach OUN ta UPA, red. W. Wiatrowycz, t. 2, Lwiw 2011, s. 935–936. Tłumaczenie z języka ukraińskiego.

DZIEDZICTWO UKRAIŃSKIEJ KULTURY MATERIALNEJ

CERKIEW
Cerkiew łówczańska św. Paraskewy zbudowana została około 1820 r. Jak pisał autor „Schematyzmu Eparchii Przemyskiej” na 1879 r. „Dziedzic H. Jan Matczyński zbudował sobie w piwnicach pod cerkwią grób rodzinny, gdzie spoczywają ciała Matczyńskich. Sposób budowy tej cerkwi jak wewnątrz tak i zewnątrz jest zupełnie łaciński, bo taka była wola tego dziedzica” (tłum. moje – B.H., s. 218).

CMENTARZ
W prawym dolnym rogu cmentarza, tuż przy jego granicy i przy dawnym wejściu, widoczny jest porośnięty barwinkiem kopiec. Prawdopodobnie jest to pozostałość po symbolicznym grobie nieznanego żołnierza z okresu 1944-1947.

KRZYŻE
Pierwszy krzyż stoi na wzniesieniu naprzeciw kościoła rzymskokatolickiego; napisy utracone. Drugi niżej, przy drodze wiodącej z drogi głównej na wzniesienie, gdzie stoi kościół, a dalej cerkiew.