КАНЧУГА (pol. Kańczuga) – miasteczko w powiecie przeworskim. W 1939 r. liczyło 110 Ukraińców (w tym 85 polskojęzycznych), 1480 Polaków, 1000 Żydów [Kubijowycz 1983, 112].

HISTORIA

Nie są znane losy ukraińskich mieszkańców Kańczugi po II wojnie światowej. W latach 1944–1945 zamordowano 5 z nich [Jarosławszczyna i Zasiannia… 1986, s. 620]. Pozostali prawdopodobnie ulegli polonizacji po przymusowym przejściu na obrządek rzymskokatolicki.

DOKUMENTY

1 grudnia 1945, Kańczuga – Fragment raportu szefa PUBP w Przeworsku o wtargnięciu grupy NZW Bronisława Gliniaka „Radwana” do Kańczugi i mordzie na Ołeksandrze Koreniwskim

Dnia 29 listopada 1945 r. o godzinie 17. banda uzbrojona w liczbie około 70 osób dokonała napadu na miejscowość Kańczuga, gmina Kańczuga powiat Przeworsk. […] W tym samym czasie bandyci przyprowadzili na posterunek MO funkcjonariusza PUBP Przeworsk, referenta gminnego Paluszkiewicza zamieszkałego w Kańczudze, Krewińskiego Romana, mieszkańca Kańczugi i Korzeniowskiego Aleksandra, Ukraińca zamieszkałego w Kańczudze. […] następnie przystąpili do badania Trawińskiego Romana, którego przyprowadzili ze związanymi rękoma. Badania przeprowadzał dowódca bandy „Żbik” i jego zastępca „Radwan” wraz z kilkoma innymi, posądzając o kradzieże dokonywane przez niego wraz z Ukraińcem Korzeniowskim Aleksandrem. W trakcie badania obydwaj wymienieni byli bici przez bandytów. Po napisaniu protokołów na maszynie bandyci zawezwali gminnego, któremu dyktowali wyroki śmierci […]. Wyroki śmierci dokonano przez rozstrzelanie przed budynkiem MO na Trawińskim Romanie […], Korzeniowskim Aleksandrze, lat 25, Ukraińcu zamieszkałym z Kańczudze […]. Bandyci zabrali pieniądze i wystrzelali wszystkich Żydów […].

Odpis, maszynopis. AIPN Rz 042/1805, t. 2, k. 84–85.

KOMENTARZE

DZIEDZICTWO UKRAIŃSKIEJ KULTURY MATERIALNEJ

Wyniki monitoringu z 1999 r.

CERKIEW

W Kańczudze […] znajdowała się cerkiew Opieki Przenajświętszej Bogurodzicy, murowana, bardzo ładna, zbudowana w 1740 r., odnowiona w 1911 r. W dawnych czasach w Kańczudze istniała parafia greckokatolicka, ale gdy ilość wiernych w wyniku przymusowej polonizacji znacznie się zmniejszyła, cerkiew kańczucka stała się filią parafii w Krzeczowicach. Za Polski cerkiew kańczucka otrzymała samodzielnego wikariusza – ks. Mykołę Biłyka, jednak nie spędził tam wiele czasu, bo już w 1941 r. został parochem Jarosławia. Zatem cerkiew tę obsługiwał nadal ks. Illa Fedewycz z Krzeczowic, który zginął śmiercią tragiczną w 1944 r. Do cerkwi tej należeli też grekokatolicy z okolicznych miejscowości: Łopuszka Mała, Łopuszka Wielka, Manasterz, Niżatyce, Mikulice, Ostrów i Żuklin – razem 246 wiernych. Dawniej niektóre z nich, jak Manasterz, były samodzielnymi parafiami […] [ Jarosławszczyna i Zasiannia… 1986, s. 620; tłum. .H.].

DZWONNICA

CMENTARZ

Umieszczone w galerii fotografie nie wskazują jednoznacznie pochówków greckokatolickich. Co do tego nie ma pewności ze względu na ich stan. Nazwisko Wołoszyn jest językowo ukraińskie, ale czy Wołoszynowie z fotografii byli greckimi katolikami, nie wiadomo.

BIBLIOGRAFIA

Kańczuha, w: Jarosławszczyna i Zasiannia…, 1986, s. 620-621.