ГРУШІВКА (pol. Hroszówka) – do 1947 r. wieś ukraińska w powiecie brzozowskim. W 1939 r. liczyła 530 mieszkańców: 420 Ukraińców, 30 Polaków, 70 ukraińskojęzycznych rzymskich katolików, 10 Żydów [Kubijowycz, 3].

DOKUMENTY

Fragment sprawozdania sytuacyjnego referenta politycznego nadrejonu OUN „Chłodny Jar” Petra Kawuzy „Tarasa” o mordzie żołnierzy Wojska Polskiego na Ukraińcu w Hruszówce

[…] 12 stycznia 1946 r. oddział Wojska Polskiego w ilości 300 osób […] w Gruszówce natrafił na kilku członków podziemia, z którymi wywiązała się walka. W wyniku walki zginęli koledzy „Łys”, „Gach”, „Tkacz” i „Stowp” i dwaj cywile. […]

Źródło: Wisti z terenu [za styczeń 1946 r.], w: „Litopys UPA”, t. 34: Łemkiwszczyna i Peremyszczyna. Polityczni zwity (Dokumenty), red. P.J. Poticzny, I. Łyko, Toronto-Lwiw 2002, s. 459. Tłumaczenie z języka ukraińskiego.

WSPOMNIENIA

Fragment wspomnień Jewhena Czubińskiego o mordzie na Ukraińcachw Hroszówce  dokonanym przez żołnierzy Wojska Polskiego

[…] Po wojnie zaczęły się napady i obławy na naszych ludzi, wsie, partyzantów. Wojsko Polskie strzelało do każdego, kogo napotkało, mówiąc, że to banderowcy. Czemu jednak banderowcami nazywało także kury i kaczki…? Aby zabijać je bezkarnie?

Z Hroszówki padło wiele niewinnych ludzi. We własnej piwnicy zastrzelony został 65-letni Mychajło Bahan; na polu przed lasem Marija Sosnicka; z krową uciekał do lasu także Iwan (Mychajło?) Kondzioła i także został zabity. Zabita została też 14-letnia córka Andrija Bycia. Wszystko to miało miejsce w 1945 r.

Potem zabici zostali: Josyp Badyrka, Mychajło Czubyński, obydwaj z przysiółka Klanczyska, a także wraz z nimi Hryhorij Czubyński.

W 1946 r. od strony Ulucza szło Wojsko Polskie, szukając partyzantów. Nasi chłopcy zaczęli bronić się koło Hroszówki, a że było ta tylko czota, to nie wytrzymali i odeszli do lasu. Natomiast wojsko zamiast iść za nimi do lasu, zaczęło znęcać się nad ludźmi we wsi i palić domy. Spłonęła połowa wsi. Zabrali z sobą Fedora Szula, gołego, okręconego drutem kolczastym od stup do głów, bili i turlali po drodze póki nie wyzionął ducha. Tego dnia, uciekając do lasu, zginął także Mykoła Dzian. Iwan Pańkiw zginął we wsi. Do Birczy zabrali żywych Władka Szula i Łewkowycza, Mychajła Szczupaka z ojcem Mykołą, Mychajła Wyszańskiego i innych. Trzymali ich w Birczy 4 dni i cały czas bili. Wypuścili ich żywymi, ale wielu z nich zmarło zaraz po powrocie. […]

Źródło: Spohad Jewhena Czubinśkoho narodżenoho 1941 roku w Hrusziwci Bereziwśkoho powitu, w: 1947 Propamiatna Knyha, pod red. B. Huka, Warszawa 1997, s. 166.

HISTORIA

Po deportacji części mieszkańców Ukraińców do Ukraińskiej SRR w latach 1945–1946 Wojsko Polskie w 1947 r. w ramach deportacji o kryptonimie „Wisła” wygnało ze wsi na tzw. Ziemie Odzyskane 90 obywateli RP narodowości ukraińskiej [Akcja „Wisła” 2013, 10].

KOMENTARZE

DZIEDZICTWO UKRAIŃSKIEJ KULTURY MATERIALNEJ

Wyniki monitoringu z [dane oczekują na wprowadzenie].

KAPLICZKA

no images were found

UPAMIĘTNIENIE

BIBLIOGRAFIA