ДУБРОВИЦЯ (pol. Dąbrowica) – do 1947 r. wieś ukraińska w powiecie jarosławskim. W 1939 r. liczyła 1140 mieszkańców, z pośród których Ukraińcami było 910, Polakami 190, Żydami 40 osób. [Kubijowycz, 28].

HISTORIA

Istnieją dwie wersje co do sprawców mordu na greckokatolickim parochu Dąbrowicy, o której informuje m.in.: [Ksiądz greckokatolicki] Mykola Dobriański-Nisewycz […] zastrzelony w nocy 26 czerwca 1944 r. przez bojówkę polskiego podziemia we wsi Dąbrowica powiat Jarosław . Źródło:  Б. Прах, Духовенство Перемиської єпархії та Апостольської адміністрації Лемківщини, т. 1: Біографічні нариси (1939-1989), Lwiw 2015, c. 125-126. Tłum. z języka ukraińskiego.

Wersja pierwsza: […] w dniu 26 VI [1944 r.] oddział [AK] w sile 1+45 pod dowództwem «Wroga» wziął udział w akcji zaopatrzeniowej wspólnie z OP «Włodzimierz» pod dowództwem kpt. «Szpaka» we wsi Dąbrowica […]. Źródło: A. Borcz, Obwód SZP-ZWZ-AK Łańcut 1939-1945 w relacjach żołnierzy podziemia – organizacja, działania dywersyjne i sabotażowe, w: „Rocznik Przemyski” 2015, t. 51, s. 88-89.

Wersja druga: mordu w Dąbrowicy dokonał  oddział Ludowej Straży Bezpieczeństwa dowodzony przez Piotra Ćwikłę. Źródło: Dzieje Leżajska, pod red. J. Półcwiartka, Leżajsk 2003, s. 477.

Według Zenona Śliwińskiego prawdziwa jest wersja druga, zob.: Z. Śliwiński, Uwagi i sprostowania …., mps, kwiecień 1997, str. 17.

DOKUMENTY

Fragment protokołu przesłuchania Jana Totha przez oficera śledczego WUBP w Rzeszowie o mordzie na 4 Ukraińcach w Dąbrowicy dokonanym przez oddział NZW pod jego dowództwem

W lutym 1945 r. udałem się wraz ze swoją bandą do Dąbrowicy powiat Jarosław, gdzie na moje polecenie zostało zamordowanych wystrzałem z automatów 2 mężczyzn i 2 kobiety narodowości ukraińskiej, których nazwisk nie pamiętam. Zdaje mi się, że byli to: Luty Teodor i jego siostra Luty Maria oraz Ościak Stefan i nazwiska czwartej kobiety nie mogę sobie przypomnieć. Zostali oni zamordowani w swoich mieszkaniach.

AIPN Rz 107/703, t. I, Protokół przesłuchania Jana Totha, 26 VII 1947 r., k. 24.

Tłumaczenie na język polski fragmentu artykułu Mykoły Andrusiaka „Krywawyj teror polśkych bojiwok na Nadsianni” o mordzie na Ukraińcach we wsi Dąbrowica w zbiorze „Jarosławszczyzna i Zasiannia” z 1986 r.
Z rąk polskich bandytów zginęli w Dąbrowicy: Jurko Puchta, Mychajło Kania, Stepan Ostiak, Melania Nakoneczna, Teodor i Maria Lutyj, Mychajło Puchta, Stepan Danyłeć, Hawryło Trusz, Anna Ostiak córka Kohuta, Anna Puchta, Stepan Trusz, Mychajło Trusz, Marijka Nikeruj, Marijka Naladziona. W bandycki sposób zamęczono proboszcza Dąbrowicy, ks. Mykołę Dobriańskiego. W przysiółku Dąbrowicy, Podługu, zamordowano Iwana Zymnego, Stepana i Marię Szegdów, Anastazję Fedirkę z dwojgiem dzieci. […]
Dąbrowica, w: M. Siwicki, Dzieje konfliktów polsko-ukraińskich, t. III, Warszawa 1994, s. 231.

STAN DZIEDZICTWA UKRAIŃSKIEJ KULTURY MATERIALNEJ
Wyniki monitoringu z 3 maja 2015 r.

CERKIEW

Plebania
Miejsce mordu ks. Mikołaja Dobriańskiego-Nisewicza 26 czerwca 1944 r.

KAPLICZKA
Kapliczka stoi na dawnym krańcu wsi, po lewej stronie drogi leśnej prowadzącej z Dąbrowicy na północny-wschód do Słobody Wielkiej.

KRZYŻ przydrożny
Przy wyjeździe ze wsi, po prawej stronie drogi do cieplickiej Kolonii Polskiej.

CMENTARZ I – przy cerkwi
Na terenie dawnego cmentarza sprzed końca XVIII w. w 1945 r. pochowane zostały ukraińskie ofiary mordu dokonanego w Dobrej przez polski oddział partyzancki Narodowej Organizacji Wojskowej pod dowództwem, Jana Totha ps. „Mewa”, a także mordu zbiorowego w Słobodzie Wielkiej (wchodziła w skład parafii dąbrowickiej), którego sprawcy, jakkolwiek na pewno byli to rzymscy katolicy, nie są dokładnie znani.
Spoczywa tu także inna ofiara: ostatni greckokatolicki paroch Dąbrowicy, ks. Mikołaj Dobriański-Nisewicz/Микола Добрянський-Нісевич (1868-1944). Zamordowany na plebanii przez grupę być może związaną z NOW lub AK lub czysto bandycką, nie związaną z żadnym polskim ugrupowaniem państwotwórczym.

KOMENTARZE
Grzegorz Motyka, nie zwracając uwagi na ideologiczną sprzeczność polegającą na tym, iż komuniście przypisuje zemstę za zabójstwo księdza oraz na polski mechanicyzm historiograficzny tkwiący w argumencie odwetu, napisał: „22 czerwca został zabity w Dąbrowicy życzliwy Polakom greckokatolicki ksiądz Nisewicz. Przebił go bagnetem prawdopodobnie komunista z Brzyskiej Woli w odwecie za zabicie 19 grudnia w Potoku Górnym księdza rzymskokatolickiego” [Motyka 1999, 167].

BIBLIOGRAFIA