БАШНЯ ДОЛІШНЯ (pol. Basznia Dolna) – do 1947 r. wieś ukraińska w powiecie lubaczowskim. W 1939 r. wieś liczyła 1760 mieszkańców: 1080 Ukraińców, 300 Polaków (kolonistów z ok. 1900 r.), 230 rzymskich katolików posługujących się na co dzień językiem ukraińskim, 100 Żydów, 50 Niemców lub przedstawicieli innych narodowości [Kubijowycz, 45].

HISTORIA

Po deportacji części mieszkańców Ukraińców do Ukraińskiej SRR w latach 1945–1946 Wojsko Polskie w 1947 r. w ramach deportacji o kryptonimie „Wisła” wygnało ze wsi na tzw. Ziemie Odzyskane 38 obywateli RP narodowości ukraińskiej; pozostało we wsi 445 osób uznanych za Polaków [Akcja „Wisła” 2013, 1041].

DOKUMENTY

Fragment wspomnień Iwana Andrijowycza Załuskiego ur. w 1917 roku w Tymcach o mordach na Ukraińcach z Baszni Dolnej dokonanych przez członków różnych formacji zbrojnych Rzeczpospolitej Polskiej

Pod koniec II wojny światowej tylko ze wsi Basznia Dolna zginęło 18 osób: 13 zostało rozstrzelanych, 2 żywcem zakopano w ziemi, 1 został skazany na karę śmierci, 5 zamordowali w różny sposób Polacy. Oto jakie jest przerażające krwawe podsumowanie dla parafii: w Baszni Górnej zginęło 10 osób, w Baszni Dolnej 18 osób, w Borowej Górze – 70, co razem daje 122 ofiary.

Źródło:  Załuśkyj I. A., Peresełennia do URSR z parafii Basznia Dolisznia, w: Nasz kraj Lubacziwszczyna, nr 2, Lwiw 2001, s. 73.

ZABYTKI UKRAIŃSKIEJ KULTURY MATERIALNEJ

Wyniki monitoringu z kwietnia 2014 r.

CMENTARZ

Poniżej prezentowana jest część pierwsza krzyży cmentarza greckokatolickiego w Baszni Dolnej. Jest to część o głębokości nie przekraczającej 15 od drogi głównej.Następna w przygotowaniu

KAPLICZKA

Kapliczka greckokatolicka, na przeciw cmentarza, po drugiej stronie drogi, obok krzyża pańszczyźnianego. Święty Jan namalowany współcześnie, w wersji zmienionej: łacińskiej.

KRZYŻE PRZYDROŻNE

Fotografie 194-198: krzyż dziękczynny fundowany przez chłopstwo ruskie (ukraińskie) Baszni Dolnej. Upamiętnia rocznicę zniesienia pańszczyzny; 208-219: krzyż na Słotwinie, po prawej stronie drogi w kierunku na Horyniec; 221-223: podstawa nieistniejącym krzyżu kamiennym na rozdrożu, prawe pobocze drogi na Horyniec;225-233: krzyż po prawej stronie drogi na Horyniec; 234-239: stary i nowy krzyż, manifestacje kultu urodzaju i magii pól; 240-248: para krzyży na zakręcie drogi, naprzeciw przysiółka Dąbrowa.