Ratnawica | APOKRYF RUSKI

РАТНАВИЦЯ (pol. ) – do 1947 r. wieś ukraińska w powiecie sanockim. W 1939 r. liczyła 220 mieszkańców, w tym 215 Ukraińców i 5 Polaków [Kubijowycz, 75].

HISTORIA
W Ratnawicy urodziła się Maria Bardun, w 1945 r. była łączniczką w kompanii UPA „Szturmowiec”-5 pod dowództwem Stefana Stebelskiego „Chrina”. Epizod ten wspomina w artykule opublikowanym w gazecie lwowskiej „Hołos Narodu” w 66 rocznicę utworzenia UPA. Młodzieniec na fotografii obok pani Bardun (po ślubie Makuch) to Stefan Andrijowycz Biłas, także z Ratnawicy, członek miejscowego ukraińskiego ruchu oporu, zginął w okolicznościach, o których umieszczony tu artykuł nie wspomina.

DOKUMENTY
1945 maj 4, Sanok – Fragment zawiadomienia komendanta powiatowego MO w Sanoku dla starostwa powiatowego o obstrzale wsi Tarnawica
[…] Dnia 29.4.1945 na 30.4.1945 około godz. 1-ej w nocy dotychczas niewyśledzeni sprawcy ostrzeliwali gromadę Ratnawica przez 1 ½ godziny z ciężkich karabinów maszynowych, karabinów ręcznych i automatów. Ofiar nie było. Tego nie dokonali banderowcy, bo Ratnawica jest wsią ruską. Po upływie 1 ½ godziny na widok milicji z posterunku MO w Niebieszczanach zbiegli do lasu. […]
Oryginał, maszynopis. Archiwum Państwowe w Rzeszowie Oddział w Sanoku Starostwo Powiatowe Sanockie 1944-1950,
Sprawozdania sytuacyjne i meldunki 1945, s. 13, k. 11.

20 stycznia 1946 r., m.p. – Fragment zawiadomienia referenta OUN z Okręgu I Kraju Zakerzońskiego o mordzie żołnierzy Wojska Polskiego na Ukraińcach w Ratnawicy

[…] 22 stycznia 1946 r. o godzinie 1. […] wojsko pojechało przez Bełchówkę do Ratnawicy. Wzięli z sobą kuchnię polową, karabiny i moździerze, okrążyli wieś i zaczęli rabować kury, rzeczy domowe, łapali mężczyzn i bili ich do krwi. Uciekających ludzi zabijali strzałami. Zamordowali gospodarza Ukraińca Mazura M. i kalekę Kotyka Mykołę poćwiartowali [tak w dokumencie]. U Stepana Biłasa znaleźli karabin. Wraz z ojcem przyprowadzili go do Bukowska i strasznie bili, wbijając rozpalone druty do ust. Popieczonego ojca wypuścili, a syna zabrali z sobą, gdzie na [oczach?] wszystkich zamordowali. Innych ludzi powiązali sznurami i trzymali na śniegu 5 godzin. Wszystkich mężczyzn z Ratnawicy zabrali, z czego kilku zamordowali w lesie. […]

Źródło: Powidomłennia pro antyukrajinśki akciji widdiliw Wijśka polśkoho, w: Polśko-ukrajinśki stosunky w 1942–1947 rr. u dokumentach OUN ta UPA, red. W. Wiatrowycz, t. 2, Lwiw 2011, s. 985. Tłumaczenie z języka ukraińskiego.

27 stycznia 1946 r., m.p. – Fragment zawiadomienia dowódcy kompanii UPA „Szturmowiec-5” Stepana Stebelskiego „Chrina” dla dowódcy Batalionu Łemkowskiego UPA Wasyla Mizernego „Rena” o mordzie żołnierzy Wojska Polskiego na Ukraińcach w Ratnawicy

[Dnia 25 stycznia 1946 r. żołnierze Wojska Polskiego zamordowali] w Ratnawicy 6 [chłopców] (wycinali uszy, oczy, nosy), w lesie bukowskim zaaresztowali 7, którzy na pewno zginęli. Ratnawica się załamała […].

Źródło: Powidomłennia pro napad na seło Zawadka Morochiwśka 25 sicznia 1946 r., w: Polśko-ukrajinśki stosunky w 1942–1947 rr. u dokumentach OUN ta UPA, red. W. Wiatrowycz, t. 2, Lwiw 2011, s. 988. Tłumaczenie z języka ukraińskiego.

Fragment sprawozdania sytuacyjnego referenta OUN Stepana Golasza „Mara” z nadrejonu „Beskid” o mordzie żołnierzy Wojska Polskiego na Ukraińcu w Ratnawicy

[…] WP z Sanoka napadło [data nieczytelna – B.H.] na wieś Ratnawica w celu jej wysiedlenia. We wsi nie zastali nikogo oprócz starców i kalek. Spalili jeden dom, a 70-letniego gospodarza wrzucili do ognia. […]

Źródło: „Wisti z terenu za czas wid 1.4 – 1.5.1946 r.”, w: „Litopys UPA”, t. 34: Łemkiwszczyna i Peremyszczyna. Polityczni zwity (Dokumenty), red. P.J. Poticzny, I. Łyko, Toronto-Lwiw 2002, s. 77. Tłumaczenie z języka ukraińskiego.

DZIEDZICTWO UKRAIŃSKIEJ KULTURY MATERIALNEJ
Wyniki monitoringu z kwietnia 2015 r.

CERKWISKO