ПЕЛЬНЯ (pol. Pielnia) – do 1945 r. wieś ukraińska w powiecie sanockim. W 1939 r. liczyła 1300 mieszkańców, w tym 750 Ukraińców, 550 Polaków [Kubijowycz, 75].

HISTORIA

WIEK XX
Początek deportacji na Ukrainę radziecka przypadł na wrzesień 1945 r.; dane o ilości jej ofiar nie są znane, jak i to, ilu greckich katolików przeniosło metryki do parafii rzymskokatolickiej, bo akcja „Wisła” w 1947 r. Pielni nie objęła.
[cd. w opracowaniu]

Parafia

Rok powstania parafii wschodniej nie jest znany. Przed obecną murowaną cerkwią znajdowały się w Pielni dwie drewniane; pierwsza nosiła wezwanie Zmartwychwstania Chrystusa. W 1559 r. prezbiter z Stefan Rozankowski kupił na własność i swojego potomstwa od dziedzica Stanisława Pieniążka za 200 zł popostwo w Pielni.
Po II wojnie światowej parafia greckokatolicka w Pielni obejmowała wsie Pielnia, Dudyńce, Jędruszkowce, Markowce, Pobiedno i Pisarowce [Szematyzm AAŁ, 7].

KOMENTARZE
W haśle „Pielnia” w polskiej wersji Wikipedii zatarto obecność kultury ruskiej/ukraińskiej przez stulecia kształtującej tę wieś. Polega on na eliminacyjnym użyciu języka: „W Pielni znajdowała się do 1945 greckokatolicka cerkiew parafialna pw. św. Jana Ewangelisty, erygowana w 1805. Obecnie we wsi znajduje się kościół rzymskokatolicki pw. Najświętszej Maryi Panny Wspomożenia Wiernych, erygowany po 1946” [http://pl.wikipedia.org/wiki/Pielnia]. Mechanizm zmiany cerkwi w kościół nie został opisany, a pominięty. Zjawisku nadano postać cięcia na dziejach między zniknięciem cerkwi a zaistnieniem w nieznanych okolicznościach kościoła. W ten sposób Pielnia utraciła ciągłość dziejową, zyskując – niejako ponad nimi – polską ciągłość narodową, ale nie wiadomo, z jakim okresem poprzedzającym 1946 r.

ZABYTKI UKRAIŃSKIEJ KULTURY MATERIALNEJ
Wyniki monitoringu z lata 2012 r.

CERKIEW
Świątynia pod wezwaniem św. Jana Apostoła, z 1805 r., remontowana w 1905 r. Po 1946 r. własność parafii rzymskokatolickiej, funkcjonuje jako kościół.

DZWONNICA

KAPLICZKA przydrożna

CMENTARZ
Cmentarz został usunięty z krajobrazu kulturowego Pielni. Dziś istnieje w formie lapidarium, czyli zespołu nagrobków przemieszczonych z miejsc pierwotnych, których lokalizacja prawdopodobnie nie została zaznaczona w żadnym dokumencie.

Zabudowania
Budynek poukraiński. Być może plebania greckokatolicka lub czytelnia Proswity (w Pielni stał także dom cerkiewny) [Saładiak, 137].

Dokumentacja fotograficzna ukraińskich zabytków wsi PIELNIA na Łemkowszczyźnie została wykonana latem 2012 r. w ramach projektu „Dokumentowanie Łemkowszczyzny” wspieranego przez Zjednoczenie Łemków Kanady.
Фотографічна документація українскьих архітектурних памяток села ПЕЛЬНЯ на Лемківщині здійснено улітку 2012 р. у рамках проєкту „Документування Лемківщини” за сприяння Обєднанням лемків Канади.