ОДРЕХОВА (pol. Odrzechowa) – do 1947 r. wieś ukraińska w powiecie sanockim. W 1939 r. zamieszkiwali ją: 2690 Ukraińców, 15 Polaków, 70 rzymskich katolików posługujących się językiem ukraińskim, 25 Żydów (razem 2800 osób) [Kubijowycz, 75].

HISTORIA
WIEK XV
Wieś mogła istnieć jeszcze w czasach staroukraińskiego Księstwa Halicko-Włodzimierskiego. W źródłach historycznych po raz pierwszy odnotowana w 1419 r., wraz z lokacją wsi przez króla Władysława Jagiełłę. Wieś lokowana została na prawie wołoskim.
WIEK XX
Dnia 15 września 1945 r. oddział Wojska Polskiego pod dow. mjr Grabilisa zamordował we wsi ok. 8 osób [Motyka, 301].
Podczas deportacji do Ukraińskiej SRR Ukraińcy z Odrzechowej wyganiani byli w kilku etapach, m.in. 21 września 1945 r., drugi transport odjechał ze stacji w Sanoku w dniu 15 marca 1946 r. Deportacji dokonał 32. pułk piechoty 8. DP WP [Pisuliński, 473].
W Odrzechowej nie miała miejsca deportacja w ramach akcji „Wisła” w 1947 r.

Z tej wsi pochodził ojciec malarza Jurija Nowosilskiego (pol. Jerzy Nowosielski), największego współczesnego twórcy ikon.
Brak wzmianki w obydwu wydaniach „Akcji Wisła” [Misiło 1993, 2012]. Brak wzmianki także w „Deportacjach [Misiło 1996, 1999] i u Saładiaka [Pamiątki…, 1993]. W Wikipedii [dostęp 02.09.2012] błędna informacja o tym, jakoby ukraińscy żołnierze batalionu UPA pod dow. „Rena” zamordowali 10 mieszkańców’ „nieposłusznych Łemków”. W rzeczywistości mordu na odrzechowskich Ukraińcach dokonali żołnierze Wojska Polskiego. Autor artykułu w Wikipedii nie określa narodowości autochtonicznych mieszkańców wsi.

DOKUMENTY
1945 maj 4, Sanok – Fragment zawiadomienia komendanta powiatowego MO w Sanoku dla starostwa powiatowego o napadzie na greckokatolickiego proboszcza Odrzechowej
Melduję, że w nocy dnia 23.4 na 24.4.1945 koło godz. 23-ej wtargnęło około 10-ciu uzbrojonych w karabiny, automaty i rewolwery osobników do mieszkania ks. greckokatolickiego księdza Kowalczyka Michała w Odrzechowej i zrabowali mu większa ilość garderoby męskiej i damskiej na łączna kwotę 8.000 zł. Sprawcy byli w wieku od 20 do 25 lat, jeden ubrany w mundur niemiecki i po polsku. Po dokonaniu rabunku udali się w kierunku wschodnim do lasu. Zachodzi podejrzenie, ze rabunku tego dokonali dezerterzy z Armii Czerwonej narodowości ukraińskiej, którzy często pojawiają się na terenie posterunku MO Zarszyn.

Oryginał, maszynopis. Archiwum Państwowe w Rzeszowie Oddział w Sanoku
Starostwo Powiatowe Sanockie 1944-1950, Sprawozdania sytuacyjne i meldunki 1945, s. 13, k. 11.

Fragment meldunku kierownika Sekcje Śledczej KPMO w Sanoku o zamordowaniu przez nieznanych sprawców Ukrainki Kateryny Melnyk w Odrzechowej

Dnia z na 2 października 1945 r. około godziny 22.30 wtargnęło 4 uzbrojonych osobników do mieszkania Katarzyny Melnyk w Odrzechowej, którzy po sterroryzowaniu domowników zrabowali 4 krowy i 1 klacz. Podczas rabunku poszkodowana Melnyk Katarzyna zaczęła krzyczeć, więc jeden ze sprawców strzelił do niej z rewolweru, który trafił ją w krtań, skutkiem czego zakończyła życie. Sprawcy udali się w kierunku Rymanowa, strzelając i rzucając granat przed dom Melnyk.

Oryginał, maszynopis. AIPN Rz 0057/19, [Meldunek, 3 X 1945 r.], t. 1, k. 187.

ZABYTKI UKRAIŃSKIEJ KULTURY MATERIALNEJ
Wyniki monitoringu z czerwca 2012 r.

CERKIEW
Świątynia pod wezwaniem Jana Chrzciciela (ukr. Івана Хрестителя), murowana, zbudowana w 1817 r. [Szematyzm 1936, 127]. Miejsca po jej dwóch poprzedniczkach – nieznane.