KLIMKÓWKA (ukr. Климківка, w gwarze miejscowej: Клемківка/Klemkiwka) – do 1947 r. wieś ukraińska w powiecie gorlickim, nad rzeką Ropą. Wg W. Kubijowicza w 1939 r. liczyła 620 mieszkańców, w tym 510 Rusinów, 95 Polaków zamieszkujących ziemię dworu, 15 Żydów.

HISTORIA
Czas powstania Klimkówki nie został przez historyków określony nawet w przybliżeniu z powodu braku źródeł historycznych. Najprawdopodobniej założycielami wsi byli Rusini w okresie przed włączeniem tej części ziem ruskich do Królestwa Polskiego przez Kazimierza Wielkiego w latach 40. XIV w., ponieważ w dokumentach XIV-wiecznych nie ma wzmianek, aby wcześniej zamieszkiwała je ludność polska nie należąca do państwa polskiego. Istnieją natomiast wzmianki o tym, że obszar nad Ropą był na początku XIV w. zasiedlony. Jakkolwiek nie wiadomo, czy jego mieszkańcami od początków kolonizacji byli Rusini, to jeszcze mniej pewne jest, aby mogli nimi być Polacy.
Pierwsza wzmianka w dokumentach historycznych o Klimkówce pochodzi z 1435 r. Ruska nazwa wsi przytoczona została w wersji łacińskiej jako Clymkowca. Wywodzi się ona od słowa Kłym/Клим, będącego zdrobnieniem imienia męskiego Klymentij/Климентій).W tymże 1435 r., jak dowiadujemy się z odpowiedniego aktu, Warsz z Łosia sprzedał tę wieś wraz z Klimkówką Pawłowi Gładyszowi. W 1480 r. Jan Gładysz, jeden z synów Pawła Gładysza, otrzymał jako część w spadku po ojcu Klimkówkę, Bielankę i Łosie. W 1522 r. kupił wieś Hieronim Branicki. Pierwsza cerkiew została zbudowana 1533 r. W 1599 r. odkupił wieś od innego przedstawiciele rodu Branickich, Samuela, Jan z Potoka (Potocki). Rejestr poborowy z 1581 r. informuje, iż w tym czasie Klimkówkę stanowiło 7 gospodarstw wołoskich, dworzyszcze sołtysie i piła, czyli tartak wodny. Z Janem Potockim związane jest powstanie kresu klimkowskiego, czyli klucza składającego się z sześciu sąsiadujących z sobą wsi. Kres był jednostką sądowo-administracyjną, wygodną w administrowaniu ze względu na położenie oraz objętą wspólnym sądem gajonym czy zborowym. Był on organem wyższym od sądu sołtysiego istniejącego w każdej z wsi kresu: Bielance, Klimkówce, Kunkowej, Leszczynach, Łosiu, Nowicy i Przysłopie. Urząd sołtysa klimkowskiego skupiał w sobie dwa organy władzy: samorządowej i sądowniczej. Istnienie kresu klimkowskiego może stanowić jedno ze świadectw istnienia pozostałości po wcześniejszym prawie ruskim, ponieważ wsie tego kresu stanowiły „villae Ruthenicales iure Theutonico locatae”. Świadczą o tym także dawne „Statuta dominorum terrae Russiae pro comuni bono instituta”. Wydaje się także, iż Klimkówka, jak i Łosie, mogły być wsiami lokowanymi na prawie niemieckim jeszcze w XIV w.
Oto nazwy ról w Klimkówce: Bryniakówka, Hurcylówka, Dominikówka, Hołodówka, Smeredówka, Gracówka, Czerwieniówka, Hadzinówka, Kasprówka, Karpiówka, Jurnówka, Korbówka, Sołtysostwo niżnie
Sołtysostwo wyżnie [C.K. Komisja Ministerialna dla zniesienia ciężarów gruntowych w Krakowie, Dominium Klimkówka (Pawłowski Tadeusz Jarosław) 1851, 1855].
[cd.dziejów wsi w przygotowaniu]

FOTOGRAFIE HISTORYCZNE
[w przygotowaniu]

STAN ZABYTKÓW UKRAIŃSKIEJ KULTURY MATERIALNEJ
Dokumentacja fotograficzna wykonana w listopadzie 2010 r.

CERKIEW
Galeria przedstawia fragment swiatyłyszcza (prezbiterium) z cerkwi pod wezwaniem Wniebowstąpienia Najświętszej Marii Panny z 1734 r. Świątynia ta została w większej części rozebrana po tym, jak w 1917 r. w Klimkówce zbudowana została nowa, murowana. Swiatyłyszcze pozostawiono jednak na dawnym miejscu. Na początku lat 80. XX w. w związku z zaplanowanym zalaniem Klimkówki wodami sztucznego zbiornika wodnego przeniesiono go na teren nowego cmentarza w Łosiu, gdzie znajduje się do dziś.

CMENTARZ
Zagrożony zalaniem przez wody zbiornika wodnego na Ropie był także cmentarz przycerkiewny. W latach 80. XX w. klimkowianie zdołali uratować część dawnych nagrobków, przenosząc je na cmentarz greckokatolicki w Łosiu. Usytuowano je w części wschodniej cmentarza, tuż przy okalającym go ogrodzeniu.

CMENTARZ II
Na cmentarz greckokatolicki w Łosiu przeniesione zostały jednak nie wszystkie nagrobki. Część z nich znalazła się także w Łosiu, ale już na nowym cmentarzu, obok uratowanego fragmentu dawnej cerkwi klimkowskiej.

FIGURA
Figura Jezusa Chrystusa stoi po prawej stronie drogi do Ujścia, poza obrębem dzisiejszej Klimkówki.

DOKUMENTY i MATERIAŁY DO HSTORII KLIMKÓWKI

Archiwum składa się ze skanów lub fotografii dokumentów opracowanych w formie plików PDF lub dokumentów podanych do wglądu w formie galerii sfotografowanych oryginałów. Kolejność prezentacji w obu tych sytuacjach: od najstarszych do najnowszych.

Akt z wizytacji dekanalnej parafii w Klimkówce, 1765 r. APP w Przemyślu, ABGK, sygnatura 41, k. 79-80.
Akt z wizytacji dekanalnej parafii w Klimkówce, 1771 r. APP w Przemyślu, ABGK, sygnatura 42, k. 94-96.
Metryka józefińska 1788 r.: opis granic wsi Klimkówka CPAHUwL, fond 19, opis II, k. 109-111.
Metryka józefińska 1788 r.: opis niw wsi Klimkówka CPAHUwL, fond 19, opis II, k. 112-126.
Fragment wykazu parochów dekanatu bieckiego, 1790 r. APP w Przemyślu, ABGK, sygnatura 1943, k. 3.
Tabela wizytacji dekanalnej parafii w Klimkówce, 1819 r. APP w Przemyślu, ABGK, sygnatura 1893 cz. II, k. 333.
Akta szkoły parafialnej w Klimkówce, 1821 r. APP w Przemyślu, ABGK, sygnatura 8718, k. 1-3.
Akt wizytacji dekanalnej parafii w Klimkówce, 1833 r. APP w Przemyślu, ABGK, sygnatura 356, k. 42-43, 50-51.
Ostrzeżenie dla diaka Karpiaka, 1841 r. APP w Przemyślu, ABGK, sygnatura 8718, k. 53.
Spis uczniów szkoły parafialnej w Klimkówce, 1866 r. APP w Przemyślu, ABGK, sygnatura 8718, k. 56-62.
Spis uczniów szkoły parafialnej w Klimkówce powtarzających klasę, 1866 r. APP w Przemyślu, ABGK, sygnatura 8718, k. 65-71.
Inwentarz cerkwi w Klimkówce, 1928 r. APP w Przemyślu, ABGK, sygnatura 6050, k. 1-32.

METRYKA JÓZEFIŃSKA 1788 r., cz. I

Galeria przedstawia część pierwszą metryki józefińskiej dla wsi Klimkówka z 1788 r. Nosi ona tytuł „Fassia osobista wsi Klimkówka w państwie szymbarskim w cyrkule dukielskim”. Składa się z 108 arkuszy, na których Mikołaj Rutkowski ujął wszystkie dane na temat własności ziemskiej i stanu majątkowego mieszkańców wsi. Podpis własnoręczny obok pieczęci urzędowej złożył 25 maja 1788 r. Fotografie wykonano z oryginału przechowywanego w Centralnym Państwowym Archiwum Historycznym Ukrainy we Lwowie: fond 19, opis II, k. 296.

Spis podatkowy wsi Klimkówka

Opis granic wsi Klimkówka
Wchodzący w skład metryki józefińskiej „Opis granic wsi Klimkówka” zaczyna się od słów „Ta wieś graniczy od wschodu z wsią Uysciem Ruskim, na południe z wsią Czarna y Jaskowa, na zachód z tąż Jaskową y Ropa, na pułnoc z Łosiem y Kunkową”.

Opis roli wsi Klimkówki
Opis zawiera ścisłą charakterystykę umiejscowienia czterech niw klimkowskich, roli ornych, ogrodów i krzaków, następnie tzw. rekapitulacji i uwag. Zaczyna się słowami: „Role z domowemi placami y ogrodami w czterech niwach zawierają się. Pierwsza niwa Sucha Pera poczynająca się od Uyskiej granicy, a ciągnąca się aż do potoka kościelnego wzdłuż i wszerz, zaś od granicy czarnieyskiey aż po rzekę Ropę przez wieś idąca. Druga niwa, Trepetyna, poczyna się także od granicy Uyskiej, kończy się przy potoku Kołacz, wzdłuż iedney strony maiąca granice Kunkowską y Łosiańską, z drugiej strony rzekę Ropę w serz. Trzecia niwa Żdzar. Poczyna się od lasu Haynik zwanego do wsi należącego, przypierającego do Wólki Ropskiej graniczący. Kończy się przy potoku kościelnym wzdłuż iedney strony maiąca granicę laskowską y Czarniańską, z drugiey strony rzekę Ropę przez wieś idącą wserz. Czwarta niwa Ubocz poczyna się od granicy losianskiey rzeką Ropą graniczącey kończy się przy potoku Kołacz wzdluż i z iedney strony maiąca granicę losiańską wierzchem góry idącą, z drugiej rzekę Ropę.

Inwentarz cerkiewny z 1928 r.

BIBLIOGRAFIA
Niżej podano dane bibliograficzne wydawnictw w języku angielskim, polskim i ukraińskim, w których znajdują się informacje i wzmianki na temat Klimkówki.
Wydawnictwa anglojęzyczne:
D. Blazejowskyj, Historical sematism of the Eparchy of Peremysl, Lviv 1995.
Wydawnictwa polskojęzyczne:
M. Brylak-Załuska, Maziarska wieś Łosie, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1984.
R. Brykowski, Łemkowska drewniana architektura cerkiewna, Warszawa 1986.
R. Długaszek, Księga sądowa kresu klimkowskiego, czyli jak sądzono trzysta lat temu i co z tego wynika, „Magury” 1993.
R. Grzondziela, Proweniencja i dzieje malarstwa ikonowego po północnej stronie Karpat w XV i na pocz. XVI w., [w:] Łemkowie w historii i kulturze Karpat, t. 2, Sanok 1994.
M. Dobrowolska, Z badań nad osadnictwem Łemkowszczyzny – Komisja Naukowych Badań Ziem Wschodnich, Warszawa 1938, s. 4-5.
J. Czajkowski, Cerkwie na Podkarpaciu w XVII do XIX w. (w świetle źródeł archiwalnych), [w:] Łemkowie w historii i kulturze Karpat, t. 2, Sanok 1994.
J. Czajkowski, Studia nad Łemkowszczyzną, Sanok 1999.
S. Dębski, Między Berlinem a Moskwą. Stosunki niemiecko-sowieckie 1939-1941, Warszawa 2007.
Księga sądowa kresu klimkowskiego 1600-1762, opracował i wydał L. Łysiak, Wrocław-Warszawa-Kraków 1965.
S. Kryciński, Dawna Klimkówka, „Magury” 2004.
S. Kryciński, O cerkwiach w Klimkówce słów kilka, „Magury” 2005.
B. Kumor, Diecezja tarnowska. Dzieje ustroju i organizacji 1786-1985, Kraków 1985
M. Łopata, Szukajcie, a znajdziecie… coś innego, „Magury” 2004.
J. Moklak, Łemkowszczyzna w Drugiej Rzeczypospolitej. Zagadnienia polityczne i wyznaniowe, Kraków 1997.
E. Misiło, Akcja „Wisła”, Warszawa 1993.
W. Mokry, Od cerkwi do Kościoła, „Magury” 1986.
J. Nowak, Zaginiony świat? Nazywają ich Łemkami, Kraków 2000.
T. A. Olszański, Ogromna, źle wykonana robota, „Magury” 1993.
K. Pieradzka, Na szlakach Łemkowszczyzny, Kraków 1939.
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych Krajów Słowiańskich, t. 4, Warszawa 1883.
Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. II. z. 3 Kaczorowy-Klonów, Wrocław-Warszawa-Kraków 1991.
S. Tomkiewicz, Teka grona konserwatorów Galicyi Zachodniej, t. I, Kraków MCM.
T.M. Trajdos, Cerkwie łemkowskie w Polsce, „Magury” 1990.
A[ndrzej] W[ielocha], O cerkwi w Klimkówce raz jeszcze, „Magury” 1988.
P. Wroński, Szkolnictwo na Łemkowszczyźnie, „Magury” 1991.
A. Wójcik, Gładysze pionierzy osadnictwa na Pogórzu, Gorlice 1948.
D. Zubrzycki, Granice między ruskim i polskim narodem w Galicji, Lwów 1849.
Wydawnictwa ukraińskojęzyczne:
[w opracowaniu]