ДАРІВ (pol. Darów) – do 1947 r. wieś ukraińska w powiecie sanockim. W 1939 r. liczyła 350 mieszkańców, z czego 340 było Ukraińcami, a 10 Żydami [Kubijowycz, 74].

HISTORIA

W 1785 r. we wsi mieszkało 130 grekokatolików i 13 rzymskich katolików; w 1840 r. – 232, w 1859 r. – 159, w 1879 r. – 235, w 1899 r. – 315 i w 1936 r. – 358 grekokatolików. 

Po II wojnie światowej ukraińskich mieszkańców wsi deportowało WP w kwietniu 1946 r. na teren USRR w okolice Tarnopola, a wieś spaliło. Przez krótki czas potem stała jeszcze cerkiew greckokatolicka drewniana oraz drewniana dzwonnica na kamiennej podmurówce. Obydwie budowle rozebrano, a z pozyskanego materiału wzniesiono dom ludowy w Sieniawie. Elementy jej wyposażenia – późnobarokowe ornamenty – zostały umieszczone w 1949 r. w ołtarzu kościoła  św. Mikołaja we wsi Nowotaniec.

DOKUMENTY

20 lutego 1946 r., [m.p.] – Fragment sprawozdania „Wisti z terenu” referenta politycznego nadrejonu „Beskid” w Okręgu I Kraju Zakerzońskiego Stepana Golasza „Mara” o mordach żołnierzy Wojska Polskiego w Darowie

            […]  23 stycznia [1946 r.] WP z Posady Jaśliskiej w liczbie około 150 żołnierzy napadli na Polany Surowiczne. Obrabowali mieszkańców, twierdząc, że szukają banderowców. Lasy obstrzelali z moździerzy. Cztery pociski z moździerza upadły na wieś Darów, zabijając 1 kobietę i 2 dzieci. Następnie wrócili do Posady Jaśliskiej. […]

Źródło: Wytiah iż „Wistej z terenu” za misiać siczeń 1946 r. pro suspilno-politycznu sytuaciju na terenach Łemkiwszczyny, w: Polśko-ukrajinśki stosunky w 1942–1947 rr. u dokumentach OUN ta UPA, red. W. Wiatrowycz, t. 2, Lwiw 2011, s. 998. Tłumaczenie z języka ukraińskiego.

Fragment sprawozdania sytuacyjnego referenta OUN Stepana Golasza „Mara” z nadrejonu „Beskid” o mordzie żołnierzy Wojska Polskiego na Ukraince w Darowie

[…] 2 lutego 1946 r. oddział WP napadł na wieś Darów w powiecie Sanok. Zastali we wsi 2 naszych łączników, którzy jednak odstrzeliwali się i uciekli do lasu. Żołnierze w bandycki sposób zdemolowali dom, pobili wszystkich mieszkańców, połamali ręce gospodyni i zastrzelili ją z automatu. […]

Źródło: „Wisti z terenu za czas wid 1.2 – 1.3.1946 r.”, w: „Litopys UPA”, t. 34: Łemkiwszczyna i Peremyszczyna. Polityczni zwity (Dokumenty), red. P.J. Poticzny, I. Łyko, Toronto-Lwiw 2002, s. 64. Tłumaczenie z języka ukraińskiego.

Parafia
Przed 1944 r. Darów należał do parafii greckokatolickiej w Surowicy, wchodzącej w skład dekanatu rymanowskiego Apostolskiej Administracji Łemkowszczyzny. Ostatnim parochem był ks. Teofil Kmicykewicz/Теофіл Кмицикевич, który objął parafię surowicką w 1933 r. [Prach 2015, 185]
DZIEDZICTWO UKRAIŃSKIEJ KULTURY MATERIALNEJ
Wyniki monitoringu z 14 kwietnia 2015 r.
CERKWISKO
Cerkiew pod wezwaniem Opieki Przeczystej Bogurodzicy z 1927 r. została pod koniec lat 40. lub w latach 50. rozebrana przez rzymskich katolików, przypuszczalnie z wiosek na północ od granicy etnicznej ukraińsko-polskiej sprzed 1947 r. Plac po cerkwi dobrze widoczny wczesną wiosną i późną jesienią. Widoczne są wtedy pozostałości kamiennego fundamentu świątyni i – od zachodu – dzwonnicy. W części wschodniej pagórek w miejscu dawnej kamiennej podstawy ołtarza.

KAPLICZKA
Pozostałości po kapliczce stojącej dokładnie na granicy gruntów dawnego Darowa i Surowicy. Stoi na wzgórzu zwanym Wandyriak. Wg informacji leśniczego J. Miliszewskiego w 2013 r. zniszczoną nie wiadomo w jakich okolicznościach kapliczkę poskładali z odnalezionych w ziemi kamieni członkowie rodziny Basara.
KRZYŻ
Krzyż na imponującej podstawie kamiennej stoi kilka metrów przed południową ścianą nieistniejącej cerkwi. Przez S. Kłosa uważany za tzw. krzyż gromadzki [Kłos 2010, 194]. Od lat na kamiennym cokole oparty jest częściowo zniszczony i odkształcony krzyż żelazny z bani cerkiewnej. Kłos uważa, że krzyże żelazne są dwa, w przewodniku „Beskid Niski. Od Komańczy do Wysowej” – jeden [46].

KRZYŻ przydrożny
Po lewej stronie drogi leśnej, na pagórku. Wg informacji miejscowego leśniczego J. Miliszewskiego przeniesiony na obecne miejsce przez robotników budujących drogę, ponieważ wcześniej stała dokładnie w miejscu, gdzie teraz biegnie droga. Na kamiennej podstawie słabo czytelny napis, wydaje się, że pisany alfabetem łacińskim, zapewne informacja o fundatorze.

CMENTARZ

Upamiętnienie
W 2013 r. potomkowie deportowanej ze wsi rodziny Basarów upamiętnili członków rodzin Basara, Masnyk, Harahuz, Stećko, Bodnarka i Ilczyk.

KOMENTARZE
BIBLIOGRAFIA