СЕЛИСЬКА (pol. Siedliska) – dawna wieś ukraińska w powiecie zamojskim. W 1943 r. zamieszkiwał ją 1 Ukrainiec, 113 Polaków [APL, GDL, zespół 498, sygn. 139, k. 987].
HISTORIA
Po carskim ukazie tolerancyjnym z 1905 r. Kościół narzucił wyznanie rzymskokatolickie części dawnych wiernych Cerkwi ruskiej/grecko-unickiej (sprzed 1875 r.). Ilości i nazwisk tych ludzi do dziś nikt nie podał. Ulegali oni latynizacji i polonizacji we wszystkich sferach życia, przerwana została ciągłość cywilizacyjna. Dawne kulturowe oblicze uległo zniszczeniu ostatecznie w 1944 r. w wyniku ponownego objęcia wsi przez administrację RP.
Po 1919 r. rząd Rzeczpospolitej Polskiej i łacińska diecezja lubelska na drodze przemocy administracyjnej pozbawili prawosławnych wiernych cerkwi i oddali ją do użytku rzymskim katolikom i tym samym pozbawili ich szans dochowania wierności tradycji wschodniej chociaż wywodzili się z dawnych wiernych katolickiej Cerkwi ruskiej sprzed 1875 r.
W okresie Generalnego Gubernatorstwa we wsi działała parafia Autokefalicznej Cerkwi Prawosławnej odwołującej się do tradycji ukraińskiego prawosławia kijowskiego. Objęła ona cerkiew odebraną wiernym w 1919 r. przez władze RP i Kościół [Słobodian 2005, 368–369], jednak miejscowe prawosławie zostało ostatecznie zniszczone po ponownym objęciu Chełmszczyzny przez administrację RP i Kościoła po lipcu 1944 r. Prawdopodobnie część prawosławnych, aby uniknąć wygnania, zmieniła wyznanie w II połowie 1944 r. na katolickie. Kościół nie uznawał jednak rzymskich katolików-Ukraińców, więc zmuszeni zostali także do utraty swej ukraińskiej tożsamości narodowej. Te fakty są przez władze kościelne i państwowe ukrywane.
DZIEDZICTWO UKRAIŃSKIEJ KULTURY MATERIALNEJ
Siedliska są wsią o bizantyjsko-ruskim/ukraińskim rodowodzie. Ucisk polityczny państw i organizacji wyznaniowych uważających osoby wyznania greckounickiego lub prawosławnego lub Rusinów/Ukraińców za ludność wrogą wpłynął na dramatyczny dziś stan ukraińskiej kultury materialnej. Należą do niej:
- miejsce po cerkwiach drewnianej i murowanej,
- cmentarz zmarłych wyznania greckounickiego lub prawosławnego,
Wyniki monitoringu z 2020 r.
CERKIEW
We wsi stała cerkiew wzmiankowana w 1533 r., która zastąpiła nowa zbudowana w latach 1862–1863. Została ona zamknięta przez rząd RP po I wojnie światowej, a w 1960 r. zniszczona przez rozebranie [Słobodian 2005, 368–369].
CMENTARZ
Na cmentarzu zachowały się nagrobki wykonane zgodnie ze stylistyką sepulklarną prawosławia rosyjskiego. Nie ma napisów w języku ukraińskim. Ukraińcy wobec upodrzędnienia narodowego ze strony Imperium Rosyjskiego, a potem Rzeczpospolitej Polskiej nie zdołali w XIX i XX wieku utworzyć na Chełmszczyźnie własnych organizacji gwarantujących m.in. wpływ na pisownię w sferze publicznej. Ich nazwiska rosyjska cerkiew prawosławna i kościół rzymskokatolicki zapisywały rosyjską cyrylicą i polską łacinką.
BIBLIOGRAFIA
Danuta Kawałko, Cmentarze województwa zamojskiego, Zamość 1994.
Józef Niedźwiedź, Leksykon historyczny miejscowości dawnego województwa zamojskiego, Zamość 2003.
Andrzej Saładziak [opr.], Pamiątki i zabytki kultury ukraińskiej w Polsce, Warszawa 1993.
Wasyl Słobodian, Cerkwy Chołmśkoji jeparchiji, Lwiw 2005.