ПНІВНО (pol. Pniówno) – do 1947 r. wieś ukraińska w powiecie chełmskim. W 1943 r. wieś zamieszkiwało 579 Ukraińców, 132 Polaków [APL, zespół 498, sygn. 139, k. 223].

HISTORIA

Wg wspomnień Wołodymyra Piskorskiego (Володимира Піскорського) w 1915 r. wieś zamieszkiwało tylko 15 rodzin rzymskokatolickich (nie wiadomo, jaka ich część prawdopodobnie pochodziła z tzw. unitów, a więc ruskich grekokatolików, którzy nie mając szans powrotu do katolicyzmu kijowskiego, po carskim ukazie tolerancyjnym z 1905 r. zmuszona była obrać opcję rzymskokatolicką). W czerwcu 1915 r. mieszkańcy wsi zostali wygnani przez wojska carskie w głąb imperium rosyjskiego. Wielu z nich zmarło, znaczna część wróciła jednak do wsi. W 1939 r. 15 rodzin próbowało zacząć „nowe życie” w ZSRR. W 1940 r. wrócili z powrotem.  W lipcu 1944 r. mężczyźni z Pniówna zostali na siłę włączeni w szeregi Armii Czerwonej.

Informacje o ucieczce lub deportacji Ukraińców pniównieńskich na Ukrainę sowiecką w 1945 r. są bardzo skąpe. Na podstawie wspomnień W. Piskorskiego i statystyk deportacyjnych wiadomo, że aby uniknąć deportacji część Ukraińców musiała zmienić wyznanie z prawosławnego na rzymskokatolickie. Ukraińscy mieszkańcy wsi ostatecznie zostali deportowani w czasie akcji „Wisła”: w okresie 15-20 lipca 1947 r. żołnierze Wojska Polskiego wygnali z Pniówna 36 Ukraińców, pozostawiając 414 Polaków, 1 rodzinę ukraińską i kilka mieszanych (Misiło 2013, 1020).
PARAFIA
W 1872 r. tutejsza społeczność greckokatolickich Rusinów liczyła około 700, a w 1909 r.: 2000 wiernych wyznania prawosławnego. Pod koniec XIX w. weszła w skład parafii w Olchowcu

DZIEDZICTWO UKRAIŃSKIEJ KULTURY MATERIALNEJ
Wyniki monitoringu przeprowadzonego przez Michała Przyjałkowskiego-Hryniewieckiego latem 2014 r.

CERKIEW św. Paraskewy

Pierwsza wzmianka o parafialnej cerkwi prawosławnej z 1468 roku. W II poł. XVII w. wybudowana została obok niej drewniana cerkiew Spasa (Przemienienia Pańskiego) fundowana przez Wiktora Bokowieckiego. Akt wizytacji z 1741 r. wymienia jedynie cerkiew św. Paraskewy. Była w bardzo złym stanie. Kasztelana bełski Józef Komorowski ufundował zatem nową cerkiew drewnianą (budowana w latach 1779-1788).  W 1867 r. miał miejsce jej remont. Od 1875 r. (po zlikwidowaniu unickiej diecezji chełmskiej i wcieleniu greckich katolików, tzw. unitów, Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej) w drodze przemocy administracyjnej państwa funkcjonalnie wykorzystywana jako prawosławna przez władze rosyjskie; w 1920 r. aktem przemocy Kościoła rzymskokatolickiego i administracji państwa wykorzystywana jako kościół rzymskokatolicki. W latach 1939-1944 odzyskana przez miejscową społeczność ukraińską dla potrzeby kultu prawosławnego nawiązującego do prawosławia kijowskiego. Od 1945 r., po deportacji Ukraińców, służy jako kościół rzymskokatolicki; zniszczona przez rozebranie na przełomie lat 60 i 70. W 1983 r. zbudowano na tym miejscu kaplice rzymskokatolicką. Tablica pamiątkowa na miejscu byłej cerkwi z 2007 r., jej poświęcenia wraz z krzyżami dokonano prawdopodobniej 14 czerwca 2009.
Fotografie M. Przyjałkowskiego-Hryniewieckiego.

CMENTARZ
Cmentarz przed długi okres po wojnie był wymazany z historii i mapy kulturowej Pniówna. Znajduje się w polu, poza obrębem zabudowań wiejskich, z lichą droga dojazdową. Jednak w 2009 r. został uporządkowany przez gminę Wierzbica. Od tego czasu jego teren jest koszony i odkrzaczany. W 2011 r. grupa „Towarzystwo dla Natury i Człowieka” z Lublina dokonała prac konserwatorskich kilku nagrobków, które były poprzewracane i popękane. 14 czerwca 2009 r. poświęcony został krzyż nowy krzyż prawosławny. Na cmentarzu w ciągu roku trzykrotnie odprawiane jest nabożeństwo, w tym za zmarłych (panachyda). Cmentarz jest odwiedzany w trakcie nabożeństw przez grupę starszych mieszkańców Pniówna i okolicznych wsi). Zbudowano jeden nowy nagrobek marmurowy.