КРЕШІВ (pol. Krzeszów) – do 1945 r. wieś polsko-ukraińska w powiecie biłgorajskim. W 1943 r. wieś zamieszkiwało 2 Ukraińców, 1001 Polaków; w Krzeszowie Dolnym: 470 Polaków, 267 Ukraińców, w Krzeszowie Górnym: 629 Polaków, 3 Ukraińców [APL, zespół 498, sygn. 139, k. 167].

HISTORIA
[w uzupełnieniu]

ZABYTKI UKRAIŃSKIEJ KULTURY MATERIALNEJ
W Krzeszowie nie pozostały żadne materialne ślady kultury ukraińskiej. Ostatni, którym była drewniana cerkiew greckokatolicka pod wezwaniem Narodzin NMP z 1790 r., został zniszczony po I wojnie światowej (?). Na cmentarzu nagrobki w stylu rosyjskiej cerkwi prawosławnej, jakkolwiek niektóre napisy świadczą o pochówku osób spośród prawosławnej społeczności lokalnej, do której należeli Ukraińcy.
Cerkiew
Po raz pierwszy cerkiew krzeszowska wzmiankowano w dokumencie z 1515 r. Ostatnią, pod wezwaniem Narodzin Przenajświętszej Bogurodzicy, murowaną na miejscu dwóch lub trzech poprzednich drewnianych, zbudowano w latach 1910-1911 [Słobodian, 247]. Niedaleko od niej nadal stała drewniana cerkiew z 1790 r. Prawosławna świątynia została zniszczona w trakcie działań wojennych w 1915 r. w następstwie obstrzału wojsk rosyjskich. Okoliczności zniszczenia cerkwi greckokatolickiej nie są bliżej znane (sądząc po losach innych świątyń, prawdopodobnie nastąpiła rozbiórka w następstwie porozumienia polskich władz państwowych i kościelnych oraz za przyzwoleniem polskiej społeczności lokalnej). UWAGA: błędne wskazanie źródła u Wasyla Słobodiana o losach cerkwi greckokatolickiej i prawosławnej w wydaniu Церкви Холмської єпархії (Lwiw 2005; s. 247): w tomie pierwszym „Konfliktów polsko-ukraińskich” pod red. M. Siwickiego nie ma wzmianki o zniszczeniu cerkwi krzeszowskich. Brak informacji u Saładiaka.

CERKWISKO