ГОРОДИСЛАВИЧІ (pol. Grodysławice) – do 1945 r. wieś ukraińska w powiecie tomaszowskim. W 1943 r. wieś zamieszkiwało 787 Ukraińców, 73 Polaków; na kolonii: 162 Polaków, 61 Ukraińców [APL, zespół 498, sygn. 139, k. 957].

DZIEDZICTWO UKRAIŃSKIEJ KULTURY MATERIALNEJ

CERKIEW
Pierwsza wzmianka w dokumentach historycznych o prawosławnej cerkwi grodysławickiej pochodzi z 1578 r. W latach 1596-1875 stała tu świątynia unicka, m.in. w 1787 r. przeniesiono tu i przystosowano do kultu wschodniego drewniany kościół z Rachań. Świątynia ta uległa spaleniu. W latach 1875-1944 w Grodysławicach istniała parafia prawosławna z filiami w Rachaniach i Werechaniach. W 1894 r. od uderzenia piorunem zapaliła się i spłonęła drewniana cerkiew. Obecna, pod wezwaniem Podniesienia Krzyża Pańskiego, murowana, będąca funkcjonalnie kościołem rzymskokatolickim parafii erygowanej w 1981 r. w miejsce ośrodka duszpasterskiego utworzonego w 1973 r., zbudowana została w 1909 r. w stylu neorosyjskim architekta A. Purynga. Polichromie wykonali kijowianie z pracownia artystycznej G. Wołodina. Poświęcenia dokonał 29 czerwca 1910 r. biskup chełmski Eulogiusz. W latach drugiej wojny światowej zamieniona została na magazyn. Stan ten utrzymał się to 1973 r. Po częściowym remoncie została poświęcona w rycie rzymskim jako kościół. Jednocześnie usunięta została bania nad nawą główna i pięć mniejszych.
Wykorzystano m.in. informacje z: Danuta Kawałko , Cmentarze województwa zamojskiego, Państwowa Służba Ochrony Zabytków-Zamość 1994, s.175; Василь Слободян, Церкви Холмської єпархії, Львів 2005, s.

Fotografie z sierpnia 2010 r.

CMENTARZ
Pierwszy cmentarz grzebalny znajdował się obok świątyni. Nie zachowały się po nim żadne ślady. Prawdopodobnie około połowy XIX w. utworzony został nowy i przeniesiony poza zabudowę wsi. Najstarszy nagrobek z czytelną inskrypcją pochodzi z 1858 r. (na grobie ks. Michała Bratkiewicza, greckokatolickiego proboszcza i dziekana). Po deportacji w 1945 r. prawosławnych mieszkańców wsi narodowości ukraińskiej do Ukraińskiej SRR w części zachodniej założony został cmentarz rzymskokatolicki. W części prawosławnej znajduje się wg D. Kawałko 71 kamiennych nagrobków sprzed 1945 r.: krzyży na postumentach, postumentów z nadstawami, obelisków, murowanych grobowców. Większość krzyży została uszkodzona, część zniszczona. Trawa regularnie koszona jest jedynie w części rzymskokatolickiej, ślady opieki widoczne są wokół mogił Ukraińców rozstrzelanych przez hitlerowców w 1942 r. Natomiast nie istnieją nagrobki ok. 10 Ukraińców zabitych przez podziemie polskie lub pospolite bandy późną jesienią lub zimą 1944 r., zmuszanych do ucieczki z Grodysławic do Ukraińskiej SRR.
Wykorzystano m.in. informacje z: Kawałko Danuta, Cmentarze województwa zamojskiego, Państwowa Służba Ochrony Zabytków-Zamość 1994, s.175; В. Процюк, Книга пам”яті, Львів 1996, с.104.

Fotografie z sierpnia 2010 r.