DOKUMENTY ARMII KRAJOWEJ i DELEGATURY RZĄDU NA KRAJ W SPRAWIE UKRAIŃSKIEJ 1943-1944

Armia Krajowa była formacją zbrojną, która pomimo apolityczności oficjalnie deklarowanej przez rząd oraz jej dowództwo, tworzyła zarówno własny polityczny konterfekt, jak i wespół z innymi siłami polityczny starała się wpływać na kształt powojennej Rzeczpospolitej Polskiej. Zainteresowanie nie tylko RP niepodległą, ale taką a nie inną pod względem ideologicznym, politycznym, terytorialnym czy narodowym uwidaczniało się w dokumentach programowych AK, w prasie, odezwach, bieżących ocenach sytuacji, ekspertyzach, sprawozdaniach i innych dokumentach pierwszorzędnej rangi państwowej zarówno w okresie ich tworzenia, jak i w kontekście realizacji w przyszłości.

Jednym z najważniejszych zagadnień politycznych, które interesowało dowództwo AK, była kwestia ukraińska. Słabo zbadany jest stosunek Armii Krajowej do problemu powojennego ułożenia stosunków polsko-ukraińskich, statusu mniejszości ukraińskiej w państwie polskim. W celu dostarczenia historykom oraz osobom zainteresowanym informacji źródłowych na temat planów politycznych dowództwa Armii Krajowej odnośnie przyszłości Ukraińców w niepodległej RP zainicjowana została poniższa edycja dokumentów AK przechowywanych w Archiwum Akt Nowych w Warszawie w zespołach Akta Armii Krajowej i Akta Delegatury Rządu na Kraj.

DOKUMENTY ARMII KRAJOWEJ

Umieszczone tu dokumenty pochodzą z Archiwum Akt Nowych.
Zespół Armia Krajowa, sygnatura 203/XV-46.
Uwaga: kursywą zaznaczono dokumenty posiadające tytuły oryginalne.

Krytyczne omówienie artykułu „Do sprawy polsko-ukraińskich stosunków”, który ukazał się w oficjalnym czasopiśmie kierownictwa OUN (b) „Ideja i Czyn”. Prawdopodobnie początek 1943 r. Opis: maszynopis, 2 str:
Omówienie artykułu z czasopisma OUN (b) „Ideja i Czyn”
Wytyczne w sprawie rozwiązania kwestii ukraińskiej m. in. poprzez eliminację ludności ukraińskiej. Po lipcu 1943 r. Opis: maszynopis, 7 str.:
Wytyczne programu w sprawie ukraińskiej
Tłumaczenie na język polski sprawozdania z ZUZ OUN (b) o sytuacji na terenie okręgu Rawa Ruska z października 1942 r. Opis: język polski, maszynopis, 3 str.:
Sprawozdanie ZUZ OUN(b) okręg Rawa Ruska
Uzupełnienie do projektów trwałego związania Ziemi Czerwieńskiej z Polską. 1943 r. Opis: maszynopis, 4 str.:
Uzupełnienie

Zespół Armia Krajowa, sygnatura 203/XV-45

Rzut historyczny rozwoju stosunków wyznaniowych i narodowościowych w Galicji Wschodniej. Treść: wykładnia historycznych, kulturowych, demograficznych praw Polski do Galicji Wschodniej. Nieznany autor najwięcej uwagi poświęcił Tarnopolowi i Brzeżanom. Prawdopodobnie 1943 r. Sygnatura: 203/XV-45. Opis: maszynopis, 6 str.:
Rzut historyczny rozwoju stosunków wyznaniowych i narodowościowych w Galicji Wschodniej
Stanowisko Polski. Treść: wykład polskiego stanowiska politycznego wobec Ukraińców i zarys ułożenia stosunków doraźnych i w przyszłości. Prawdopodobnie koniec 1943 r. Sygnatura 203/XV-45. Opis: maszynopis, 2 str.:
Stanowisko Polski
Sprostowanie w polskiej prasie niepodległościowej. Treść: reakcja na głosy podziemnej prasy polskiej w sprawie stanowiska w kwestii ukraińskiej. Opis: maszynopis, 4 str.:
Sprostowanie
Sprostowanie. Treść: poprawiona wersja sprostowania umieszczonego wyżej stanowiącego reakcję na głosy podziemnej prasy polskiej w sprawie stanowiska w kwestii ukraińskiej. Opis: maszynopis, 4 str.:
Sprostowanie 2

DOKUMENTY DELEGATURY RZĄDU NA KRAJ w sprawie ukraińskiej

Umieszczone tu dokumenty pochodzą z Archiwum Akt Nowych.
Zespół Delegatura Rządu na Kraj, sygnatura 202/III/134, t. I

Kwestia ukraińska. Treść: w interesie Polski nie leży utworzenie państwa ukraińskiego. Prawdopodobnie połowa 1943 r. Opis: maszynopis, 12 str.:
Kwestia ukraińska
Organizacja życia gospodarczego Ziem Wschodnich . Treść: Bolesław Marski postuluje tworzenie po wojnie wielkiego aparatu państwowego do zarządzania Ziemia Wschodnimi. Styczeń 1944 r. Opis: maszynopis, 3 str.:
Organizacja życia gospodarczego Ziem Wschodnich

OPUBLIKOWANE ZBIORY DOKUMENTÓW (wybór)
Armia Krajowa w dokumentach 1939-1945, t. I-VI, Londyn 1970-1990.
Archiwum Adama Bienia. Akta narodowościowe (1942-1944), Kraków 2001
Polskie Siły Zbrojne w drugiej wojnie światowej, t. III: Armia Krajowa, Londyn 1950
M. Siwicki, Dzieje konfliktów polsko-ukraińskich, t. II, Warszawa 1992
Ziemie Wschodnie. Meldunki tygodniowe Sekcji Wschodniej Departamentu Informacji i Prasy Delegatury Rządu na Kraj. Kwiecień-lipiec 1944 r., Warszawa-Pułtusk-Kielce, 2006

PRACE BADAWCZE (wybór)
G. Mazur, Biuro Informacji i Propagandy ZSP-ZWZ-AK 1939-1945, Warszawa 1987
M. Ney-Krwawicz, Komenda Główna Armii Krajowej 1939-1945, Warszawa 1990
Polski czyn zbrojny w w II wojnie światowej, t. III: Polski ruch oporu 1939-1945, Warszawa 1988
J.J. Terej, Na rozstajach dróg. Ze studiów nad obliczem i modelem Armii Krajowej, Wrocław 1976
R. Torzecki, Polacy i Ukraińcy. Sprawa ukraińska w czasie II wojny światowej na terenie II Rzeczypospolitej, Warszawa 1993
H. Winnicka, Tradycja a wizja Polski w publicystyce konspiracyjnej, Warszawa 1980