СИТНО (pol. Sitno) – dawna wieś ukraińska w powiecie zamojskim. W 1943 r. zamieszkiwało ją 372 Polaków, 260 Niemców [APL, GDL, zespół 498, sygn. 139, k. 949].
HISTORIA
W czasie spisu ludności w 1921 r. narodowość ruską zadeklarowało 15 osób [Ukrajinśki żertwy Chołmszczyny… 2021, 476].
Ukraińskie ofiary II wojny światowej
19 травня 1942 р. німецька жандармерія розстріляла за поміч совєтським утікачам чотирьох жителів села (двох поляків і двох українців). Убиті українці: Білан С., б. в. – проф. невід., похований на місцевому цвинтарі; Струк Антін, б. в. – проф. невід., похований на місцевому цвинтарі.
9 жовтня 1942 р. німецька жандармерія розстріляла 11 українців. Встановлено сім прізвищ: Білан Іван, б. в. – проф. невід; Білан Микола, 50 р. – проф. невід.; Рудчак Кирило, 60 р. – проф. невід.; Самуляк Степан, б. в. – проф. невід.; Сень Іван, 60 р. – проф. невід.; Сень Степан, 40 р. – проф. невід.; Сень Яків, 48 р. – проф. невід. [Ukrajinśki żertwy Chołmszczyny… 2021, 476–477].
DZIEDZICTWO UKRAIŃSKIEJ KULTURY MATERIALNEJ
Sitno jest wsią o bizantyjsko-ruskim/ukraińskim rodowodzie. Ucisk polityczny państw i organizacji wyznaniowych uważających osoby wyznania greckounickiego lub prawosławnego lub Rusinów/Ukraińców za ludność wrogą wpłynął na dzisiejszy stan ukraińskiej kultury materialnej. Należą do niej:
- miejsce po cerkwi drewnianej,
- cmentarz zmarłych wyznania greckounickiego i prawosławnego,
Wyniki monitoringu z 2020 r.
CERKIEW
Pierwsza wzmianka z 1430 r. Ostatnia cerkiew sitniańska została zniszczona w czasie I wojny światowej [Słobodian 2005, 372].
CMENTARZ
Na cmentarzu zachowały się nagrobki wykonane zgodnie ze stylistyką sepulklarną prawosławia rosyjskiego. Nie ma napisów w języku ukraińskim. Ukraińcy wobec upodrzędnienia narodowego ze strony Imperium Rosyjskiego, a potem Rzeczpospolitej Polskiej nie zdołali w XIX i XX wieku utworzyć na Chełmszczyźnie własnych organizacji gwarantujących m.in. wpływ na pisownię w sferze publicznej. Ich nazwiska rosyjska cerkiew prawosławna i kościół rzymskokatolicki zapisywały rosyjską cyrylicą i polską łacinką.
BIBLIOGRAFIA
Danuta Kawałko, Cmentarze województwa zamojskiego, Zamość 1994.
Józef Niedźwiedź, Leksykon historyczny miejscowości dawnego województwa zamojskiego, Zamość 2003.
Andrzej Saładziak [opr.], Pamiątki i zabytki kultury ukraińskiej w Polsce, Warszawa 1993.
Wasyl Słobodian, Cerkwy Chołmśkoji jeparchiji, Lwiw 2005.
Ukrajinśki żertwy Chołmszczyny i piwdennoho Pidlaszszia u 1939-1944 rr. (Lubłynśkyj dystrykt Generalnoji Buberniji), opr. Ihor Hałahida, Myrosław Iwanyk, Lwiw 2021.