Różaniec | APOKRYF RUSKI

РОЖАНЕЦЬ (pol. Różaniec) – do 1945 r. wieś ukraińska w powiecie biłgorajskim. W 1943 r. zamieszkiwało ją 649 Ukraińców, 1497 Polaków [APL, GDL, zespół 498, sygn. 139, k. 191].

HISTORIA

Po carskim ukazie tolerancyjnym z 1905 roku części dawnych wiernych Cerkwi ruskiej (sprzed 1875 roku) Kościół narzucił wyznanie rzymskokatolickie (ilości i nazwisk tych ludzi kościół i państwo do dziś nie podały). Ulegali oni latynizacji i polonizacji we wszystkich sferach życia, przerwana została ciągłość cywilizacyjna, dawne kulturowe oblicze uległo zniszczeniu.

CERKIEW

W 1919 roku rząd Rzeczpospolitej Polskiej i łacińska diecezja lubelska na drodze przemocy administracyjnej pozbawili prawosławnych wiernych cerkwi drewnianej z 1739 r., która została wtedy zamknięta a w 1935 r. zniszczona przez rozebranie. Tym samym pozbawili wiernych szans dochowania wierności tradycji wschodniej chociaż wywodzili się z dawnych wiernych katolickiej Cerkwi ruskiej sprzed 1875 roku.

DZIEDZICTWO UKRAIŃSKIEJ KULTURY MATERIALNEJ

Różaniec jest wsią o bizantyjsko-ruskim/ukraińskim rodowodzie. Ucisk polityczny państw i organizacji wyznaniowych uważających osoby wyznania prawosławnego czy greckounickiego lub Rusinów/Ukraińców za ludność wrogą wpłynął na dzisiejszy stan ukraińskiej kultury materialnej. Należą do niej:

miejsce po cerkwi drewnianej (brak dokumentacji z cerkwiska),
cmentarz zmarłych wyznania greckounickiego lub prawosławnego,

CMENTARZ

Na cmentarzu zachowały się nagrobki wykonane zgodnie ze stylistyką sepulklarną prawosławia rosyjskiego. Nie ma napisów w języku ukraińskim. Ukraińcy wobec upodrzędnienia narodowego ze strony Imperium Rosyjskiego, a potem Rzeczpospolitej Polskiej nie zdołali w XIX i XX wieku utworzyć na Chełmszczyźnie własnych organizacji gwarantujących m.in. wpływ na pisownię w sferze publicznej. Ich nazwiska rosyjska cerkiew prawosławna i kościół rzymskokatolicki zapisywały rosyjską cyrylicą i polską łacinką.