ГЛАДИШІВ (pol. Gładyszów) – wieś ukraińska w powiecie gorlickim. W 1939 r. liczyła 670 mieszkańców. Spośród nich 630 było narodowości ukraińskiej, 5 żydowskiej i 35 Polaków, w większości załoga posterunku straży granicznej [Kubijowycz, 24] nie będącej stałymi mieszkańcami wsi.

HISTORIA
Dnia 8 czerwca 1947 r. Wojsko Polskie deportował ze wsi 634 mieszkańców, obywateli polskich narodowości ukraińskiej. Według statystyki państwowej we wsi pozostało 18 osób uznanych lub deklarujących narodowość polską, a także 42 zapisanych jako Ukraińcy lub osoby o mieszanym pochodzeniu narodowym [Akcja „Wisła” 2012, 1030].

Na terenie województwa wrocławskiego wielu mieszkańców Gładyszowa zostało poddanych inwigilacji ze strony Urzędu Bezpieczeństwa pod kątem ich przynależności do narodu ukraińskiego oraz ewentualnego udziału w ukraińskim ruchu oporu w latach 1945-1947, a także po akcji „Wisła”. Rozpracowaniami obiektowymi pod kryptonimem „OK.-I-Łemko-Środa Śląska” i „Wschód” prowadzonymi odpowiednio w 1951 i 1953 r. przez PUBP w Trzebnicy i Środzie Sląskiej objęci zostali m.in. tacy gładyszowianie:
Kuźmycz Jan – s. Grzegorza i Rozalii, ur. 12 IV 1901 r. w gminie Gładyszów, po akcji „Wisła” zam. w Szewcach; w 1951 r. objęty rozpracowaniem obiektowym „Wschód” przez PUBP w Trzebnicy.
Car Stefan – s. Spirydona i Ołeny zd. Kowalczyk, ur. 9 XI 1919 r., Gładyszów powiat Gorlice; w 1953 r. objęty rozpracowaniem obiektowym kryptonim „OK.-I-Łemko-Środa Śląska” prowadzonym przez PUBP w Środzie Śląskiej.
Cidyło Jan – s. Zofii Cidyło, ur. 5 X 1919 r., Gładyszów powiat Gorlice; w 1953 r. objęty rozpracowaniem obiektowym kryptonim „OK.-I-Łemko-Środa Śląska” prowadzonym przez PUBP w Środzie Śląskiej.
Cidyło Teodor – s. Zofii Cidyło, ur. 10 III 1914 r., Gładyszów powiat Gorlice; w 1953 r. objęty rozpracowaniem obiektowym kryptonim „OK.-I-Łemko-Środa Śląska” prowadzonym przez PUBP w Środzie Śląskiej.
Gbur Stefan – s. Bazylego i Zofii zd. Skrypak, ur. 5 XII 1913 r., Gładyszów powiat Gorlice; w 1953 r. objęty przez PUBP w Środzie Śląskiej rozpracowaniem obiektowym kryptonim „OK.-I-Łemko-Środa Śląska”.
Kowalczuk Anna – c. Bazylego, ur. w Gładyszowie powiat Gorlice; obecna w materiałach rozpracowania obiektowego kryptonim „OK.-I-Łemko-Środa Śląska” prowadzonego w 1953 r. przez PUBP w Środzie Śląskiej.
Kowalczuk Bazyli – s. Klemensa i Marii zd. Dziamba, ur. 7 VIII 1900 r., Gładyszów powiat Gorlice; obecny w materiałach rozpracowania obiektowego kryptonim „OK.-I-Łemko-Środa Śląska” prowadzonego w 1953 r. przez PUBP w Środzie Śląskiej.
Fedorko Antoni – s. Bazylego i Tekli, ur. 15 VII 1895 r., Gładyszów powiat Gorlice; w 1953 r. objęty przez PUBP w Środzie Śląskiej rozpracowaniem obiektowym kryptonim „OK.-I-Łemko-Środa Śląska”.
Kot Jan – s. Teodora i Marii zd. Gełeta, ur. 19 V 1900 r., Gładyszów powiat Gorlice; w 1953 r. objęty rozpracowaniem obiektowym kryptonim „OK.-I-Łemko-Środa Śląska” prowadzonym przez PUBP w Środzie Śląskiej.
Ksynik (Ksenik? Ksenycz?) Jan – s. Michała i Anastazji zd. Karlik, ur. 16 III 1908 r., Gładyszów powiat Gorlice; w 1953 r. objęty rozpracowaniem obiektowym kryptonim „OK.-I-Łemko-Środa Śląska” prowadzonym przez PUBP w Środzie Śląskiej.
Skrypak Jan – s. Adama i Pelagii, ur. 23 IX 1915 r., Gładyszów powiat Gorlice; w 1953 r. objęty rozpracowaniem obiektowym kryptonim „OK.-I-Łemko-Środa Śląska” prowadzonym przez PUBP w Środzie Śląskiej.
Wisłocki Piotr – s. Jana i Marii zd. Wisłocka, ur. 22 IX 1895 r., Gładyszów powiat Gorlice; w 1953 r. objęty przez PUBP w Środzie Śląskiej rozpracowaniem obiektowym kryptonim „OK.-I-Łemko-Środa Śląska”,
a także ks. Złupko Andrzej – s. Aleksandra i Julii zd. Marecka, ur. 10 X 1891 r., Drożnów powiat Sambor; przed akcją „Wisła” ksiądz greckokatolicki, proboszcz Gładyszowa; w 1953 r. objęty przez PUBP w Środzie Śląskiej rozpracowaniem obiektowym kryptonim „OK.-I-Łemko-Środa Śląska”. Na temat ks. A. Złupki w tym kontekście zob. dokładniej niżej: Parafia
Żuraw Matrona – c. Dymitra i Anieli Kseniczów, ur. 28 VIII 1904 r., Gładyszów powiat Gorlice; w 1953 r. objęty przez PUBP w Środzie Śląskiej rozpracowaniem obiektowym kryptonim „OK.-I-Łemko-Środa Śląska”.

Parafia
W latach 1945-1947 gładyszowska parafia greckokatolicka została zniszczona praktycznie, ale nie formalnie, ponieważ brak wiernych na terenie wsi nie oznaczał formalnego końca jej trwania. Ostatnim parochem Gładyszowa przed akcją „Wisła” był ks. Andrzej Złupko. W 1947 r. został wygnany ze wsi przez Wojsko Polskie i zmuszony do zamieszkania we wsi Kostomłoty w powiecie Środa Śląska woj. wrocławskie. W 1951 r. PUBP w tym mieście objął go rozpracowaniem obiektowym pod kryptonimem „OK.-I-Łemko-Środa Śląska”. W charakterystyce ks. Złupki znalazły się m.in takie stwierdzenia: „Wymieniony od 1928 r. do 1947 r., tj. do czasu akcji „W”, zamieszkiwał w Gładyszowie […], gdzie był dziekanem tamtejszej parafii greckokatolickiej, jednocześnie był zastępcą administratora apostolskiego na teren Łemkowszczyzny. W okresie okupacji niemieckiej był członkiem Nacj[onalistycznego [[?]] Ukraińskiego Komitetu w Gładyszowie, utrzymywał bliskie kontakty z policją ukraińską i Niemcami. […] W 1947 r. […] początkowo zamieszkiwał w Legnicy u tamtejszych księży greckokatolickich, obecnie j/w [w Kostomłotach, ul. Garwolińska 13 – B.H.]. W Malczycach przez pewien okres czasu zamieszkiwał przy rodzinie przesiedleńca z Gładyszowa Kowalczuk Bazylego, którego córka Kowalczuk Anna ps. Pidhirianka-Ewa” za przynależność do OUN-UPA na terenie nadrejonu „Werchowyna” została w 1949 r. aresztowana. […] O aresztowaniu Kowalczuk Anny ks. Złupko powiadamiał korespondencyjnie swoich znajomych. Materiały posiadane przez Wydział X WUBP Wrocław wskazują, że ks. Złupko prowadzi robotę charakteru szpiegowskiego. Na terenie obecnego miejsca zamieszkania ks. Złupko utrzymuje szerokie kontakty z przesiedleńcami akcji „W” zamieszkałymi w tej miejscowości, jak i z innych”. AIPN Wr 032/144, k. 7.

ZABYTKI UKRAIŃSKIEJ KULTURY MATERIALNEJ
Wyniki monitoringu z sierpnia 2012 r.

CERKIEW

KAPLICZKA II
Pierwotnie kapliczka greckokatolicka. Obecnie cerkiew prawosławna.

KAPLICZKA I
Kapliczka, apsydowa, z 1892 r., fundacji rodziny Skrypaków lub Iwana Skrypaka.
We wsi, oddalona od jezdni ok. 5 m. w kierunku na Wirchne.

KRZYŻE przydrożne
Wszystkie krzyże stoją przy drodze prowadzącej przez wieś i są z niej widoczne.

CMENTARZ I
Cmentarz choleryczny.

CMENTARZ II
Pośrodku cmentarza stała pierwsza drewniana cerkiew gładyszowska – miejsce po niej miały oznaczać dwa krzyże drewniane stojące obok nagrobku ks. Andrija Złupki [Stachowiak, 153].

ZABUDOWA


Dokumentacja fotograficzna ukraińskich zabytków wsi GŁADYSZÓW na Łemkowszczyźnie została wykonana latem 2012 r. w ramach projektu „Dokumentowanie Łemkowszczyzny” finansowanego przez Zjednoczenie Łemków Kanady.
Фотографічна документація українскьих архітектурних памяток села ГЛАДИШІВ на Лемківщині здійснено улітку 2012 р. у рамках проєкту „Документування Лемківщини”, що фінансувався Обєднанням лемків Канади.