ВАСИЛІВ ВЕЛИКИЙ (pol. Wasylów Wielki) – do 1947 r. wieś ukraińska w powiecie tomaszowskim. W 1939 r. liczyła 1120 mieszkańców: 780 Ukraińców, 100 Polaków, 220 ukraińskojęzycznych rzymskich katolików, 20 Żydów [Kubijowycz, 65].

DOKUMENTY

Fragment sporządzonego przez pracownika SB OUN „Czumaka” z rejonu V w Okręgu II Kraju Zakerzońskiego protokołu terroru Wojska Polskiego, w wyniku którego żołnierze zamordowali w Bełzie Ukraińca z Wasylowa Wielkiego

[…] Dnia 1 czerwca 1946 roku o godzinie 5. Przyjechało około 200 żołnierzy Wojska Polskiego z Bełżca i powtórzyło wysiedlenie [przeprowadzone 10 marca 1946 roku – B.H.]. […] Wobec ludzi zachowywali się w straszny sposób, bili kolbami karabinów, drągami, gumami itp. Na nikogo nie zwracali uwagi, bila wszystkich, kogo popadło, starców, kobiet, dzieci. Między innymi strasznie zbili Dziubana Pawła lat 55, Stelmacha Kłyma lat 46, Kwasnija Iwana lat 34. Tego ostatniego zakłuli bagnetami na stacji w Bełzie […].

Zeznał:                                                                                  Przesłuchiwał:

mieszkaniec wsi                                                                     „Czumak”

Źródło: AIPN Rz 072/1, t. 2, Akt cz. 8 z polśkoho teroru w seli Wasylewi Wełykomu, k. 286. 

WSPOMNIENIA

Fragment wspomnień Iryny Baran o mordzie na Ukraińcach w Wasylowie Wielkim dokonanym przez żołnierzy Wojska Polskiego

            […] W marcu 1946 r. na naszą wieś napadli obławą Polacy. Mężczyźni zaczęli uciekać polem, które było równe, a Polacy szli z góry. Na tym polu zastrzelili 6 mężczyzn, myśląc, że to partyzanci, ale żaden z nich nie miał broni. […] Dane Iryny Baran o ofiarach ze wsi Wasylów Wielki w czasu obław w 1946 r.: Wasyl Banach, Pawło Banach, Iwan Wityk, Semen Wityk, Mychajło Wityk, Wasyl Dmyterko, Wołodymyr Dmyterko, Iwan Dmyterko, Stanysław Dmyterko, Gala (nazwisko nieznane), Jurij Hnidyk, Hnat Hnidyk, Wołodymyr Hnidyk, Hroza (imię nieznane), Tymko Dumka, Zahoroda (imię nieznane), Metodij Zacharczuk, Iwan Kwasnij, Kyryło Kaszica, Stepan Loryk, Stanysław Mucha (dyrygent chóru cerkiewnego, zamordowany w Tomaszowie), Stepan Moroz, Stanysław Pywonczuk, Iwan Proć, Jarosław Proć, Semen Sawka, Hryhorij Soroka, Mykyta Stelmach, Hryhorij Federowycz, Mykoła Federowycz, Jurij Szastało, Stepan Szkpiak, Mychajło Jarema. 

Źródło: Spohad Iryny Baran (diwocze prizwyszcze Dmyterko) narodżenoji 1927 roku w Wasyłewi Rawa-Ruśkoho powitu, w: 1947 Propamiatna Knyha, pod red. B. Huka, Warszawa 1997, s. 35.

HISTORIA

Po deportacji części mieszkańców Ukraińców do Ukraińskiej SRR w latach 1945–1946 Wojsko Polskie w 1947 r. w ramach deportacji o kryptonimie „Wisła” wygnało ze wsi na tzw. Ziemie Odzyskane 286 obywateli RP narodowości ukraińskiej [Akcja „Wisła” 2013, 1027].

KOMENTARZE

DZIEDZICTWO UKRAIŃSKIEJ KULTURY MATERIALNEJ

Wyniki monitoringu z [galerie oczekują na uzupełnienie].

CERKWISKO

Miejsce po cerkwi spalonej przez Armię Krajową w 1944 r.

no images were found

CMENTARZ

no images were found

Upamiętnienie

BIBLIOGRAFIA