ПАВЛОКОМА (pol. Pawłokoma) – do 1947 r. wieś ukraińska w powiecie brzozowskim. W 1939 r. liczyła 1370 mieszkańców: 1030 Ukraińców, 170 Polaków (w tym 100 kolonistów), 160 ukraińskojęzycznych rzymskich katolików, 10 Żydów [Kubijowycz, 108].

Fotografie z oględzin grobu ofiar Pawłokomy

W dniu 9 października 1952 r. Wojskowa Prokuratura Rejonowa i Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Rzeszowie rozkopały jeden z trzech grobów ofiar mordu w Pawłokomie w marcu 1945 r.  Fotografie publikowane są po raz pierwszy. Tekst protokołu oględzin: zob. niżej Dokumenty.

Oryginalne opisy zdjęć:

1. „IX. Część kości wydobytych z grobu”

2. „Zdjęcie przedstawia wydobyte z grobu kości ludzkie i zgniłe udo”

 3. „Zdjęcie przedstawia to samo, co zdjęcie nr IX z tym, że robione jest na wprost grobu”

 4. „Kości ludzkie w grobie masowym przed zakopaniem”

5. „Mężczyźni przy zakopywaniu grobu masowego na cmentarzu w Pawłokomie po odkryciu w dniu 9 X 1952 r.”

Źródło: Archiwum IPN.

DOKUMENTY

Fragment sprawozdania terenowego referenta OUN o mordach oddziałów byłej AK na Ukraińcach w Pawłokomie

[…] 28.2.1945 roku Polacy zrobili pierwszy skok na Pawłokomę. Przyszli od strony Dynowa i Dylągowej. Grupa od Dynowa nie zabijała ludzi tylko grabiła bydło, sprzęty gospodarskie i odzież, wybijała okna. Grupa od Dylągowej zabiła 18 osób. Przyjechali z nimi starsi gospodarze z żonami, którzy rabowali bydło i cały majątek domowy, a potem wieźli to w stronę Dylągowej.

2.3.1945 roku od strony Dylągowej nadeszła banda polska, w tym i kobiety. Zrabowali około 20 domów i zabili 6 osób.

3.3.1945 roku raniutko wieś została okrążona i już o godzinie 5. zaczęła się robota milicji z Dynowa i cywilnych Polaków z okolicznych wsi: Sielnica, Dylągowa, Bartkówka, Dąbrówka i Dynów. Były z nimi kobiety i dzieci, pomagając w rabowaniu wsi. W cerkwi właśnie odprawiono mszę świętą. Polacy zaczęli zganiać ludzi do cerkwi. Mężczyzn zabijali na miejscu. W cerkwi oddzielili osobno kobiety i osobno mężczyzn. Ostatnie kobiety i dziewczęta wyprowadzili pod cerkiew, mówiąc: „Z tej cerkwi będzie [brak dalszej części].

Źródło: AIPN Rz 072/1, t. 2, [Wisti z terenu, b.d.], k. 288.

10 października 1945, m.p. – Fragment aktu oskarżenia Polaków winnych mordu na Ukraińcach w Pawłokomie przygotowany przez członka administracji Okręgu I Kraju Zakerzońskiego „Sokoła”-„Bohdana”

 […] Ukraińcy z Pawłokomy, którzy zginęli na stacji w Dynowie z rąk polskich bandytów: Mudryk Iwan, Trojan Jarosław – zamordowany we wsi Bartkówka kolo stawu; Poticzny Wołodymyr – złapany i zamordowany w Pawłokomie – został złapany przez Pyrdę Karola i przekazany Łachowi Tadeuszowi i Rudewskiemu Tadeuszowi, którzy zaprowadzili go do lasu i rozstrzelali w lesie pawłokomskim; Nestoriwski Kyryło, złapany w Dynowie koło stacji; Mudryk Wołodymyr, złapany w Bartkówce przez Ludwika Krzysztela z Bartkówki; Waciak Olha, złapana w Chodorówce; Łańczak Wolodymyt, złapany w Dynowie i rozstrzelany w lesie pawłokomskim; Kosztowski Osyp, Mudryk Andrij i dwaj nieznani, złapani w Dynowie na stacji – zaprowadzono ich do lasu pawłokomskiego i tam zamordowano; Szpak Roman zamordowany we wsi Bartkówka, Mudryk Stepan zamordowany w Dynowie, Sadżuha Wołodymyr i Kuraż Lubomyr zamordowani w Ryszowie (przysiółku wsi Dąbrówka), Basarab Marija,  złapana we wsi Bachórz, a zamordowana w Dylągowej. […]

Źródło: Akt obwynuwaczennia polakiw pryczetnych do znyszczennia ukrajinciw, w: Polśko-ukrajinśki stosunky w 1942–1947 rr. u dokumentach OUN ta UPA, red. W. Wiatrowycz, t. 2, Lwiw 2011, s. 891–892. Tłumaczenie z języka ukraińskiego.

Tłumaczenie na język polski relacji Aleksandry Poticznej o mordzie na Ukraińcach we wsi Pawłokoma, zamieszczonej w zbiorze „Peremyszl zachidnyj bastion Ukrajiny” z 1961 r.
Po odejściu Niemców w 1944 r. wybrano w Pawłokomie gminną Radę, składającą się z samych Polaków, zamieszkałych w polskiej kolonii Kaczmarzówce. Ukraińcy, których była we wsi większość, przyjęli ten fakt spokojnie, chociaż z przykrością. Polacy od razu zaczęli wprowadzać swoje porządki. Najpierw zabronili chowania zmarłych na nowym cmentarzu, znajdującym się na polskim (niegdyś folwarcznym) gruncie i zamknęli drogę do niego. Trzeba było kierować pogrzeby na stary, dawno już przepełniony i z tego powodu zamknięty cmentarz. Milicjanci z Dynowa przychodzili stale, ale zamiast pilnować ładu i porządku we wsi szykanowali ukraińską ludność za np. trzymanie w izbie portretów i obrazów ukraińskich: Tarasa Szewczenki, wjazdu Bohdana Chmielnickiego do Kijowa itp. Zaczęły się więc obustronne zaczepki, napady na wieś band z Bartkówki i Dylągowej, we wsi zaczęły się grabieże. Padły pierwsze ofiary. Zamordowano Andrija Aftanasa ze Stawisk, Iwana Szpaka zabrano do Bachórza, tam zamordowano i wrzucono do Sanu.
W tym czasie zostali aresztowani przez milicję (bez podania powodów): Wojtko Aftanas, Fedko Aftanas, Mychajło Steć, Iwan Kril, Josyp Fedak, Mykoła Trojan, jego syn Stefan Watciak z synem Włodkiem, Antko Trojan, Sewerko Romanyk, Josyp Sadżuga. Odwieziono ich do więzienia w Brzozowie a zwolniono po wykończeniu Pawłokomy.
Napady na Pawłokomę nasiliły się w grudniu 1944 r. Bolszewicy prowadzili wówczas w Pawłokomie ćwiczenia wojskowe. To w pewnym stopniu powstrzymywało Polaków przed większą akcją, chociaż bolszewików nie było we wsi dużo. Na Trzech Króli 1945 roku bolszewicy odeszli. Niebawem przyszedł do wsi z Dąbrowy oddział w bolszewickich uniformach. Niewielki – około 60 ludzi. W tym czasie przejeżdżali przez wieś Polacy z Dynowa, Gerula ze szwagrem Gąseckim, który miał się żenić u Antka Trojana, wieźli mąkę na wesele. Wspomniany oddział zabrał ich obu a dodatkowo innych Polaków: Radonia Kacpra, Ignacego Wilka, Antka Trojana z Sawczyny, Diabła i Katarzynę Kosztowską. Powieźli wszystkich w kierunku Jawornika. Później Polacy twierdzili, że był to oddział UPA, który rozstrzelał zebranych w jawornickim lesie. Należy przypuszczać, że był to oddział bolszewicki, a fałszywe wiadomości rozsiewano w celu prowokacji. Na efekty nie trzeba było długo czekać. Matki z Dynowa, Gosęcka i Gerulowa, było kilkakrotnie u popa Pawłokomie, aby zaapelował o wydanie ciał pomordowanych.. To nie miało sensu, gdyż Jawornik leży daleko od Pawłokomy (…) Wówczas „rozżalone” mamy udały się do starostwa w Brzozowie. W starostwie podobno powiedziano im: Możecie sobie robić z Pawłokomą, co chcecie. Wszyscy Polacy z Pawłokomy i okolicy zebrali się w niedzielę, pod koniec lutego 1945 r., w Dynowie na poufną naradę. Następnego dnia wszyscy Polacy z Pawłokomy opuścili wieś i poszli do sąsiednich wiosek. Po ich odejściu okoliczne wioski rozpoczęły serię napadów na Pawłokomę, uczestniczyły w nich Dylągowa, Bartkówka, Sielnica, Bachórz, Bachórzec i miasteczko Dynów. Zorganizowane bandy otaczały Pawłokomę, chodziły po chałupach rabowały, co popadło. Na wiadomość o zbliżaniu się band ludzie schodzili kryjówek lub uciekali do cerkwi, mieszkania zostawały puste. Pierwszym spalonym domem był dom Antka Kosztowskiego. Pierwszą ofiarą była Zofia Szpak. Zastrzelił ją dylągowiec, do którego zdążyła jeszcze krzyknąć: Staszku, za co mnie zabijasz ? Usłyszała to jej mama, Rozalia Szpak i wyrwała wnuka z rąk dylągowca, gdyż i jego chciał zabić. Dziecko i siebie wykupiła za 600 rubli, które otrzymała od bolszewika za konia.
3 marca 1945 roku o godz. 4 rano ci bandyci razem z Polakami, którzy w poniedziałek opuścili wieś w poniedziałek i zdążyli już powrócić, otoczyli wieś ze wszystkich stron i zaczęli ją niszczyć. Spędzali ludzi do cerkwi, straszliwie bijąc po drodze. W cerkwi zostawili kobiety w ciąży i z dziećmi do 4 lat, resztę pędzili na cmentarz, stawiali nad wykopanymi w nocy dołami, rozstrzeliwali i od razu zasypywali. Po drodze na cmentarz także niemiłosiernie bili. Jeszcze koło cerkwi owinęli drutem kolczastym gołego Sewerka od Waciaka i bili kołkami tak, że krew ciurkiem leciała. Popa Wołodymyra Łemcia – według relacji kobiet, które były w cerkwi – wyprowadzili na cmentarz bartkowianie i dylągowianie. Przyszli do cerkwi i krzyknęli do popa błogosławiącego ludzi: Rzuć to, bo to nam i tobie nie jest już potrzebne ! Wyprowadzili go za cerkiew pod lipy, bili tam kołkami i cepami, potem wyciągnęli na cmentarz i zastrzelili. Matka jego, żona i dzieci siedziały w cerkwi na schodach przed ikonostasem. Później pędzono je z innymi kobietami przez Birczę, skąd UPA zabrała wszystkich do Przemyśla.
Moi chłopcy: Mychajło (20 lat), Julko (17), Iwaś (15), Bohdan (7) przekradli się do babci, a Lubko (19 lat) był w kryjówce u Petra Nestorowskiego. Był tam i 6-letni syn Piotra, Oleh. Usłyszeli taką rozmowę: Tej chałupa, nie ruszać, bo tu nie ma Ukraińców. Na strychu u Iwana Mudryka byli: Antin Basarab, Izydor Strejko Petro i Iwan Mudryk (właściciel chaty) Bohdan Dziwik. Słyszeli, jak syn miejscowego Polaka, Władka Kowala, Józef chwalił się: Jakem dał wujkowi dwa strzały, to ino nogami zagrzebał. Wujkowo, czyli Petra Nestorowskiemu, ukrytemu pod szopą, na którą napadł Kowal z bandą.
Moich synów, którzy uciekli do babci, zabrali na cmentarz i tam ich zastrzelili. Ja z mężem i Katrusią byłam w kryjówce w swojej szopie-stajni. Tam leżała słoma na powale i myśmy się pod nią wsunęli. Stąd nie tylko było widać, lecz i słychać, jak Polak Ludwik Potoczny, wraz z innymi wyprowadzał nasze bydło z chlewa. Wówczas Ludwik powiedział: Tu szukajcie, oni są gdzieś tutaj schowani. Kiedy wreszcie zagrozili, że będą rzucać granaty zapalające, mąż powiedział do mnie: Wyłaźmy, bo się spalimy. Wyszliśmy, zabrali nas sielniczanie. Nie mogłam iść, więc wzięto mnie na wóz, mąż też się przysiadł. Przywieźli nas do cerkwi. Mnie sielniczanie odstawili na bok. Wówczas przystąpiła do mnie Rózia z Bartkówki i ściągnęła chustkę z głowy. Kiedy zapytałam: Po co to bierzesz? – odpowiedziała: Wam już nic nie trzeba, przyszedł na was koniec.
Męża odstawili pod szopę Waciaka. Tam go obszukali, a mnie, po wyprowadzeniu pozostałych ludzi na cmentarz, zagnali do cerkwi, gdzie już były kobiety z dziećmi. Jeszcze spod cerkwi wiedziałam, że mego męża dołączono do ostatniej grupy prowadzonej na cmentarz. Na czele tej grupy wszedł Iwan Karpa, bez koszuli, z wyciętym krzyżem na piersiach, z którego leciała krew.
Opowiadała potem Aleksandra Fedaczka, że mój mąż i Pawło Poticznyj zasypywali doły na cmentarzu. Rózia Dziaczyńska z Romanyków opowiadała mi, że słyszała od Katarzyny Bułdys, iż ta widziała, mego męża zastrzelonego na cmentarzu, lecz jeszcze niepochowanego. Pomordowanych a nie pochowanych jeszcze ludzi musieli grzebać ci Polacy, którzy zostali, jak Stach i Wawrzko Ślączka oraz Pantoł. Zmuszono ich, by pościągali trupy ze wsi. Wszystkie trupy z Karpówki, Nesterówki i Ślączkówki powrzucali do bunkra na polach nesterowskich. Nakazano im również oczyścić cerkiew z krwi.
W poszczególnych chałupach było dużo trupów, bo rozbestwiona banda strzelała bez litości. Razem z bandami z okolicznych wiosek mordowali miejscowi Polacy. Im przypadła kierownicza rola – pokazali obcym, gdzie szukać Ukraińców. Niemal wszyscy miejscowi z rodzinami, łącznie z nieletnimi, mordowali sąsiadów, a nawet krewnych. Szowinistyczna wściekłość doprowadziła do tego, że mąż wyrwał żonie z rąk własne dziecko, a ją – Ukrainkę – wydawał na śmierć! Oto „przodujące” w zabijaniu rodziny polskie z Pawłokomy: Władysław Kowal, bracia Kaszyccy, Ulanowscy, Ślączka, Teodor Rudawski (jego syn zginął później w UPA) i z Dylągowej cała zgraja wychowanków proboszcza Stylińskiego, rozwydrzonych bartkowian, dynowian, przechrztów sielniczan oraz miejscowych kolonistów – przybłędów z Dylągowej. To oni ponoszą winę za przelaną krew, która wsiąkła w ziemię ukraińskiej Pawłokomy.
Wykańczanie Pawłokomy, w: M. Siwicki, Dzieje konfliktów polsko-ukraińskich, t. III, Warszawa 1994, s. 288–292.

Fragment relacji Andrija Łemcia o mordzie na Ukraińcach w Pawłokomie dokonanym przez oddział DSZ pod dowództwem Józefa Bissa „Wasława”

Jestem synem Wołodymyra Josyfa Łemcia, zabitego przez Polaków 3 marca 1945 roku we wsi Pawłokoma koło Dynowa, gdzie mieszkaliśmy i gdzie ojciec wykonywał obowiązki duszasterza. Na początku marca 1945 roku Polacy po raz pierwszy napadli na naszą wieś i ograbili jej mieszkańców. Zabierali ludziom krowy, świnie i majątek domowy. Właśnie w tym czasie byłem w sąsiednim domu ze swoim rówieśnikiem Andrijem. W domu znajdowała się jego młodsza siostra i babcia. Patrzyliśmy przez okno, jak Polacy z automatami ładowali świnie na wóz. Jednemu z nich nie spodobało się to i strzelił w okno. Kula przeszła przez ramę i trafiła babcię w głowę. Babcia krzyknęła i, skrwawiona, padła na łóżko. […]

3 marca o świcie Polacy znowu napadli na wieś. Nocowaliśmy wtedy u jednej Polki, bo ojcu zdawało się, że tam będzie bezpieczniej. Polacy wszystkich ludzi zegnali do cerkwi, słychać było strzelaninę. Gdy już wszyscy byli w świątyni, [napastnicy] rozkazali ojcu, aby odprawiał Mszę Świętą, a ludziom, żeby szykowali się do śmierci. Następnie podzielili nas na dwie grupy. Mężczyzn na lewo, a kobiety na prawo. Rozzuli mężczyzn, zdjęli z nich lepsze ubranie i wyprowadzili na rozstrzał. Natomiast kobiety po kolei wprowadzali do zakrystii, gdzie obszukiwały je polskie kobiety, potem wyprowadzały je na rozstrzał. Wszystko to widziałem, siedziałem przestraszony w kącie. Wszystkie rzeczy zabrane ludziom ładowali na trzy sanie zaprzęgnięte w siwe konie. W ten sposób napastnicy pracowali do godziny piątej wieczór. Ojca wyprowadzili z cerkwi i poprowadzili do domu. Bili go i pytali się, gdzie schował majątek. Przyprowadzili do ojca jego matkę. Zapytała ich po polsku, za co biją ojca. Babcia płakała i pokazała Polakom, gdzie w piwnicy zakopano co nieco z ubrania. Potem wyprowadzili zakrwawionego ojca w kalesonach i koszuli, aby pożegnał się z rodziną. Nieco wcześniej miejscowi Polacy uprzedzali ojca, żeby z rodziną uciekał ze wsi. jednak on tego nie zrobił, mówiąc: „Gdzie są moi wierni, tam będę i ja”. Wykonywał swoje obowiązki do końca. […]

Źródło: A. Łemcio, s. Pawłokoma, w: Deportaciji…, t. 3: Spohady, Lwiw 2002, s. 96.

Protokół oględzin grobu zamordowanych Ukraińców mieszkańców Pawłokomy

Pawłokoma, 9 października 1952 r.

Podprokurator wojskowy por. Radzimierski Henryk w obecności oficera śledczego WUBP w Rzeszowie Budziaka Wilhelma na zasadzie art. 73 § 1 KWPK dokonał oględzin miejsca przestępstwa, a to wspólnego grobu na cmentarzu w Pawłokomie, gm. Dynów, pow. Brzozów.

Oględziny dały wynik następujący. Cmentarz o wymiarach 100×80 m. Na cmentarzu znajdują się trzy wspólne groby. Jeden w północno-wschodniej części, dwa zaś w północno-zachodniej. Po rozkopaniu jednego z grobów w północno-zachodniej części cmentarza o wymiarach 6×8 m i wysokości nad powierzchnia około 75 cm [stwierdzono, że] w grobie [tym] znajduje się większa ilość czaszek i kości ludzkich częściowo już rozłożonych na skutek działania bakterii. W czaszkach znajdują się otwory o średnicy około 8 mm od tyłu głowy. Części przednie czaszek przeważnie są roztrzaskane i popękane, co daje podstawę do twierdzenia, że są to otwory zrobione przez pocisk i że strzelane było w tył głowy.

W grobie są złożone zwłoki niewiast i dzieci, o czym świadczy fakt znalezienia czaszek i kości małych rozmiarów oraz czaszek z długimi włosami i splecionymi warkoczami. Że w grobie złożone są ciała kobiet potwierdza również fakt znalezienia guzików od damskich bluzek. Układ kości i czaszek wskazuje na to, że ciała ludzkie nie były układane, lecz wrzucane do grobu jedno na drugie.

Przypuszczalnie w rozkopanym grobie znajdować się może pogrzebanych około osiemdziesiąt osób. Groby wskazane zostały przez miejscową ludność, która stwierdza, że właśnie w tych miejscach rozstrzeliwano ludzi i zagrzebywano ich w grobach wykopanych uprzednio przez samych rozstrzelanych. Na tym protokół oględzin zakończono i po odczytaniu podpisano.

Oryginał, rękopis. Źródło: AIPN Rz, 107/1468, t. 1, k. 152. Po raz pierwszy opublikowany w: E. Misiło, Pawłokoma 3 III 1945 r., Warszawa 2006 r., s. 75-76.

HISTORIA

Wiek XX

W dniach 2-3 marca 1945 r. oddział DSZ pod dowództwem Józefa Bissa „Wacława” (wywodzący się ze zgrupowania AK „Warta”) oraz lokalne oddziały poakowskie dokonały mordu masowego na 366 mieszkańcach wsi narodowości ukraińskiej – spis ofiar według nazwisk

1. AFTANAS Andrij 1908, 2. Aftanas Anastasija 1907, 3. Aftanas Anna 1878, 4. Aftanas Anna 1907, 5. Aftanas Anna 1911, 6. Aftanas Fedir 1886?, 7. Aftanas Iwan 1886?, 8. Aftanas Iwan 1905, 9. Aftanas Iwan 1932, 10. Aftanas Jarosław 1939, 11. Aftanas Jewa 1902, 12. Aftanas Josyp 1934, 13. Aftanas Kateryna 1886?, 14. Aftanas Kateryna 1886?, 15. Aftanas Marija 1886?, 16. Aftanas Marija 1906, 17. Aftanas Marija 1910, 18. Aftanas Marija 1931, 19. Aftanas Marija 1932, 20. Aftanas Mychajło 1899, 21. Aftanas Oleksandra 1928, 22. Aftanas Roman 1930, 23. Aftanas Seweryn 1930, 24. Aftanas Sofija 1915, 25. Aftanas Stepan 1900, 26. Aftanas Stepan 1932, 27. Aftanas Wojtko (Adalbert) 1881, 28. Aftanas Wołodymyr 1934, 29. Aftanas Wołodymyr 1942,
2. BARBAREK (BARBARYK) Anna 1886?, 31. Barbarek Mychajło 1906, 32. Barbarek Oleksandra 1906, 33. Barbarek Wołodymyr 1933,
3. BIELEC (BIŁEĆ) Anna 1910, 35. Bielec Aniela 1898, 36. Bielec Kateryna 1870, 37. Bielec Olena 1925?, 38. Bielec Władysław 1913 PL,
4. DOBOSZ Marija 1886?, 40. Dobosz Marija 1913, 41. Dobosz Olha 1941, 42. Dobosz Petro 1898, 43. Dobosz Sofija 1910, 44. Dobosz Wasyl 1886?, 45. Dobosz Wołodymyr 1911, 46. Dobosz Wołodymyr 1945, 47. Dobosz Zachar 1917,
5. DZIWIK (DYWYK) Anna 1896, 49. Dziwik Antin 1886?, 50. Dziwik Jewa 1886?, 51. Dziwik Julija 1922, 52. Dziwik Julijan 1911, 53. Dziwik Nadija 1932,
6. FEDAK Anna 1875, 55. Fedak Anna 1912, 56. Fedak Anna 1931, 57. Fedak Antin 1876, 58. Fedak Dmytro 1874, 59. Fedak Hryhir 1886, 60. Fedak Iwan 1905, 61. Fedak Josyp 1928, 62. Fedak Kateryna 1878, 63. Fedak Kateryna 1895, 64. Fedak Kateryna 1902, 65. Fedak Łonhyna 1930, 66. Fedak Marija 1933, 67. Fedak Mykoła 1874, 68. Fedak Mynodora 1932, 69. Fedak Oleh 1931, 70. Fedak Seweryn 1905, 71. Fedak Sofija 1903, 72. Fedak Sofija 1908, 73. Fedak Teresa 1896, 74. Fedak Wołodymyr 1926,
7. KARPA Andrij 1903, 76. Karpa Bohdan 1942, 77. Karpa Borys 1939, 78. Karpa Danyło 1886?, 79. Karpa Iwan 1903, 80. Karpa Iwan 1908, 81. Karpa Jewa 1866, 82. Karpa Josyp 1912, 83. Karpa Kateryna 1882, 84. Karpa Majcher 1872, 85. Karpa Marija 1907, 86. Karpa Mychajło 1892, 87. Karpa Orest 1934, 88. Karpa Rozalija 1886?, 89. Karpa Rozalija 1890?, 90. Karpa Rozalija 1896, 91. Karpa Sofija 1917, 92. Karpa Teresa 1875, 93. Karpa Wołodymyr 1927,
8. KOCYŁA Franciszek 1910? PL,
9. KOLASA Andrij 1904, 96. Kolasa Kateryna 1876, 97. Kolasa Kateryna 1910, 98. Kolasa Mychajło 1872, 99. Kolasa Stepan 1863,
10. KOSZTOWSKA (KOSZTOWŚKA) Anna 1900, 101. Kosztowska Kateryna 1913, 102. Kosztowska Marija 1877, 103. Kosztowska Marija 1900, 104. Kosztowska Marija 1908, 105. Kosztowska Marija 1933, 106. Kosztowska Natalija 1936, 107. Kosztowska Rozalija 1871, 108. Kosztowska Rozalija 1886?,
11. KOSZTOWSKI (KOSZTOWŚKYJ) Josyp 1897, 110. Kosztowski Jarosław 1919, 111. Kosztowski Petro 1898,
12. KRIL Iryna 1903, 113. Kril Josyp 1905, 114. Kril Kateryna 1876, 115. Kril Lubomyr 1928, 116. Kril Mychajło 1891, 117. Kril Oleksandra 1940, 118. Kril Sofija 1913, 119. Kril Taras 1932, 120. Kril Wasyl 1940, 121. Kril Zenon 1932, 122. Kril Zenon 1933,
13. KUCZ Josyp 1893,
14. KURYŚ Andrij 1898, 125. Kuryś Jewa 1879, 126. Kuryś Jakiw 1886?, 127. Kuryś Łuka 1864, 128. Kuryś Marija 1887, 129. Kuryś Marija 1899, 130. Kuryś Oleksandra 1910,
15. LEMCIO (ŁEMCIO) Wołodymyr 1912,
16. LEWICKA St. 1898? PL,
17. ŁANCZAK Aniela 1878, 134. Łanczak Anna 1895, 135. Łanczak Anna 1921, 136. Łanczak Antin 1873, 137. Łanczak Jarosław 1922, 138. Łanczak Josyp 1929, 139. Łanczak Karołyna 1897, 140. Łanczak Kateryna 1898, 141. Łanczak Kateryna 1900, 142. Łanczak Kateryna 1929, 143. Łanczak Marija 1870, 144. Łanczak Marija 1887, 145. Łanczak Marta 1910, 146. Łanczak Mychajło 1891, 147. Łanczak Mychajło 1895, 148. Łanczak Mychajło 1930, 149. Łanczak Mykoła 1898, 150. Łanczak Mykoła 1931, 151. Łanczak Olha 1911, 152. Łanczak Olha 1924, 153. Łanczak Roman 1931, 154. Łanczak Rozalija 1892, 155. Łanczak Sofija 1930, 156. Łanczak Stefanija 1931, 157. Łanczak Wołodymyr 1929,
18. MAJKA Anna 1882,
19. MARSZAŁOK (MARSZAŁEK) Wojciech 1900,
20. MYCHAŁYK (MICHALIK) Aniela 1886?, 161. Mychałyk Antin 1906, 162. Mychałyk Marija 1886?, 163. Mychałyk Fedir 1886?,
21. MUDRYK Andrij 1903, 165. Mudryk Aniela 1886?, 166. Mudryk Aniela 1896, 167. Mudryk Antin 1884, 168. Mudryk Antin 1886?, 169. Mudryk Hryhir 1886?, 170. Mudryk Iryna 1937, 171. Mudryk Iwan 1885, 172. Mudryk Iwan 1886, 173. Mudryk Iwan 1899, 174. Mudryk Jarosław 1933, 175. Mudryk Jewa 1886?, 176. Mudryk Josyp 1905, 177. Mudryk Josyp 1931, 178. Mudryk Julija 1928, 179. Mudryk Kateryna 1871, 180. Mudryk Kateryna 1880, 181. Mudryk Kateryna 1885, 182. Mudryk Kateryna 1898, 183. Mudryk Marija 1887, 184. Mudryk Marija 1937, 185. Mudryk Mychajło 1889, 186. Mudryk Mychajło 1913, 187. Mudryk Nestor 1933, 188. Mudryk Oleksandra 1921, 189. Mudryk Olha 1913, 190. Mudryk Petro 1927, 191. Mudryk Roman 1930, 192. Mudryk Rozalia 1886?, 193. Mudryk Rozalija 1888, 194. Mudryk Rozalija 1892, 195. Mudryk Sofija 1920, 196. Mudryk Sofija 1931, 197. Mudryk Wołodymyr 1925, 198. Mudryk-Szpak Rozalija 1876,
22. NALESNYK/NAŁESNYK (NALEŚNIK) Antin 1880, 200. Nalesnyk Dmytro 1878, 201. Nalesnyk Iwan 1872, 202. Nalesnyk Iwan 1898, 203. Nalesnyk Julijan 1932, 204. Nalesnyk Kateryna 1904, 205. Nalesnyk Marija 1886?, 206. Nalesnyk Marija 1899, 207. Nalesnyk Mychajło 1889, 208. Nalesnyk Sofija 1920, 209. Nalesnyk Stepan 1886?, 210. Nalesnyk Wołodymyr 1903, 211. Nalesnyk Wołodymyr 1915,
23. NESTOROWSKA (NESTOROWŚKA) Jewhenija 1907, 213. Nestorowska Kateryna 1887, 214. Nestorowska Kateryna 1929, 215. Nestorowska Marija 1879, 216. Nestorowska Marija 1929, 217. Nestorowska Olha 1907, 218. Nestorowska Paraskewija 1886?, 219. Nestorowska Rozalija 1904. 220. Nestorowska Sofija 1893, 221. Nestorowski Andrij 1873, 222. Nestorowski Andrij 1902, 223. Nestorowski Antin 1895, 224. Nestorowski Antin 1904, 225. Nestorowski Fedir 1878, 226. Nestorowski Fedir 1878, 227. Nestorowski Josyp 1920, 228. Nestorowski Julijan 1935, 229. Nestorowski Mychajło 1900, 230. Nestorowski Oleh 1935, 231. Nestorowski Petro 1906, 232. Nestorowski Petro 1906, 233. Nestorowski Porfyr 1917, 234. Nestorowski Wołodymyr 1903, 235. Nestorowski Wołodmyr 1935,
24. PETROWYCZ (PETROWICZ) Anna 1912, 237. Petrowycz Dmytro 188, 238. Petrowycz Iwan 1881, 239. Petrowycz Kateryna 1886?, 240. Petrowycz Kateryna 1891, 241. Petrowycz Maryna 1912, 242. Petrowycz Mychajło 1897, 243. Petrowycz Myrosław 1929, 244. Petrowycz Orest 1935, 245. Petrowycz Sofija 1926, 246. Petrowycz Wołodymyr 1920,
25. POTICZNA Kateryna 1872,
26. POTICZNY (POTICZNYJ) Bohdan 1934, 249. Poticzny Ignacy 1900?, 250. Poticzny Iwan 1931, 251. Poticzny Julijan 1929, 252. Poticzny Lubomyr 1926, 253. Poticzny Mychajło 1924, 254. Poticzny Paweł 1901? PL, 255. Poticzny Roman 1933 PL, 256. Poticzny Wołodymyr 1927,
27. ROMANYK (ROMANIK) Iwan 1874?, 258. Romanyk Iwan 1895, 259. Romanyk Iwan 1902, 260. Romanyk Jakiw 1890, 261. Romanyk Josyp 1920, 262. Romanyk Kateryna 1899, 263. Romanyk Marija 1886?, 264. Romanyk Marija 1905, 265. Romanyk Marija 1907, 266. Romanyk Marija 1931, 267. Romanyk Mychajło 1929, 268. Romanyk Oksana 1942, 269. Romanyk Olena 1942, 270. Romanyk Seweryn 1927, 271. Romanyk Wasyl 1885, 272. Romanyk Zenon 1933,
28. ROMANYK-MYCHAŁYK (ROMANIK-MICHALIK) A. 1899,
29. RUDAWSKA (RUDAWŚKA) Anna 1898,
30. SADŻUGA (SADŻUHA) Andrij 1909, 276. Sadżuga? syn? 1939?, 277. Sadżuga Anna 1871, 278. Sadżuga Anna 1900, 279. Sadżuga Anna 1900, 280. Sadżuga Antin 1904, 281. Sadżuga Iwan 1931, 282. Sadżuga Josyp 1927, 283. Sadżuga Lubomyr 1931, 284. Sadżuga Mychajło 1901, 285. Sadżuga Paraskewija 1912, 286. Sadżuga Pazia 1886?, 287. Sadżuga Roman 1924, 288. Sadżuga Rozalija 1905, 289. Sadżuga Wołodymyr 1935,
31. SERYLAK Marija 1901, 291. Serylak Rozalija 1905, 292. Serylak Stepan 1888,
32. SOKOŁYK (SOKOLIK) Marija 1890,
33. STEĆ Anna 1886?, 295. Steć Jarosława 1917, 296. Steć Marija 1882,
34. STREJKO Antin 1903, 298. Strejko Isydor 1911, 299. Strejko Iwan 1896, 300. Strejko Jewa 1864, 301. Strejko Marija 1871, 302. Strejko Marija 1880, 303. Strejko Marija 1914,
35. SZPAK Andrij 1871, 305. Szpak Andrij 1893, 306. Szpak Andrij 1922, 307. Szpak Antin 1886?, 308. Szpak Iwan 1890, 309. Szpak Iwan 1905, 310. Szpak Jarosław 1927, 311. Szpak Julija 1911, 312. Szpak Marija 1901, 313. Szpak Petro 1901, 314. Szpak Rozalija 1868, 315. Szpak Sofija 1905, 316. Szpak Teofyl 1913,
36. SZPAK-WIKŁACZ Marija 1938,
37. TROJAN Antin 1898, 319. Trojan Jarosław 1926, 320. Trojan Jewhenija 1919, 321. Trojan Marija 1874, 322. Trojan Maryna 1886?, 323. Trojan Mykoła 1886?, 324. Trojan Myrosława 1909, 325. Trojan Natalija 1931, 326. Trojan Oleksandra 1924, 327. Trojan Seńko 1888, 328. Trojan Seweryn 1930
38. TROJAN-BOJCUN Marija 1910?,
39. WACIAK Iwan 1886?, 331. Waciak Iwan 1910, 332. Waciak Josyp 1904, 333. Waciak Kateryna 1907, 334. Waciak Mychajło 1901, 335. Waciak Mychajło 1921, 336. Waciak Olena 1913, 337. Waciak Seweryn 1922, 338. Waciak Stefanija 1910, 339. Waciak Stepan 1886?, 340. Waciak Stepan 1923, 341. Waciak Wołodymyr 1912, 342. Waciak Wołodymyr 1926,
40. WASARAB Andrij 1919, 344. Wasarab Anna 1897, 345. Wasarab Iwan 1883, 346. Wasarab Jarosław 1940, 347. Wasarab Kateryna 1883, 348. Wasarab Kateryna 1923, 349. Wasarab Marija 1886?, 350. Wasarab Marija 1908, 351. Wasarab Marija 1920, 352. Wasarab Mychajło 1936, 353. Wasarab Natalija 1930, 354. Wasarab Olha 1929, 355. Wasarab Sofija 1925, 356. Wasarab Taras 1935, 357. Wasarab Wasyl 1940, 358. Wasarab Wołodymyr 1911,
41. WERCHOWSKA (WERCHOWŚKA) Jewa 1890,
42. WERCHOWSKI (WERCHOWŚKYJ) Andrij 1889, 361. Werchowski Wołodymyr 1903,
43. WYDRA Iwan 1906, 363. Wydra Marija 1888, 364. Wydra Olha 1913, 365. Wydra Rozalija 1905, 366. Wydra Wołodymyr 1944.

UWAGA: p. 225 i 226, p. 231 i 232 – prawdopodobnie te same osoby.

Objaśnienie znaków: ? – rok urodzenia niepewny; PL – osoba narodowości polskiej; () – w nawiasach ukraińskie lub polskie forma/y nazwisk.

Opracowanie własne na podstawie wydania: П.Й. Потічний, Павлокома 1441-1945. Історія села, Торонто-Львів 2001, s. 443-452.

Akcja „Wisła” nie miała w Pawłokomie miejsca: po mordzie w marcu 1945 r. ocalała ludność ukraińska uciekła do sąsiednich wsi.

KOMENTARZE

DZIEDZICTWO UKRAIŃSKIEJ KULTURY MATERIALNEJ

CERKWISKO

CMENTARZ
Fotografie z lata 2006 r.: cmentarz po remoncie.

UPAMIĘTNIENIE ofiar mordu z 1-3 marca 1945 r.

Panachyda, 5 marca 2006 r.

Panachyda 3 marca 2018 r.

Wygnańcy z Pawłokomy w Suszczynie koło Trembowli w obwodzie tarnopolskim Ukrainy.

BIBLIOGRAFIA

Z. Konieczny, Był taki czas. U źródeł akcji odwetowej w Pawłokomie, Przemyśl 2005.
E. Misiło, Pawłokoma 3 III 1945 r., Warszawa 2006.
Даровано життя, щоб правду розказати, pod red. Mariji Pańkiw i Jewhena Misiła, Warszawa 2006.
П.Й. Потічний, Павлокома 1441-1945. Історія села, Торонто-Львів 2001.